علت تفاوت تعداد سهام در پرتفوی و پرتفوی لحظه ای

تفاوت تعداد سهام در پرتفوی لحظه ای و سپرده گذاری یکی از سوالات رایج سرمایه گذاران است. این اختلاف معمولا ناشی از فرآیندهایی مانند افزایش سرمایه و وضعیت سهام فروخته شده است که بر نمایش دارایی ها تاثیر می گذارد.

درک صحیح جزئیات نمایش دارایی ها در سامانه معاملات آنلاین برای هر سرمایه گذاری ضروری است. این موضوع به خصوص در زمان بررسی پرتفوی سهام اهمیت می یابد چرا که دو نمایش اصلی از دارایی ها وجود دارد: پرتفوی کلی و پرتفوی لحظه ای یا قابل معامله. شناخت تفاوت ها و دلایل پشت این نمایش های مختلف به مدیریت بهتر سرمایه و جلوگیری از سردرگمی کمک شایانی می کند و دید شفاف تری از وضعیت واقعی دارایی ها ارائه می دهد.

پرتفوی چیست؟

در دنیای سرمایه گذاری به خصوص در بازار سرمایه ایران مفهوم پرتفوی به مجموعه ای از دارایی های مالی که یک سرمایه گذار در اختیار دارد اطلاق می شود. این دارایی ها می توانند شامل سهام شرکت های مختلف اوراق مشارکت واحدهای صندوق های سرمایه گذاری و سایر ابزارهای مالی باشند. پرتفوی در واقع نمای کلی و جامعی از تمام سرمایه گذاری های فرد در بازار بورس را ارائه می دهد. هدف از تشکیل پرتفوی معمولاً توزیع ریسک از طریق سرمایه گذاری در انواع مختلف دارایی ها و صنایع است تا عملکرد کلی سرمایه گذاری بهبود یابد. این نما وضعیت مالکیت سرمایه گذار بر دارایی ها را در یک بازه زمانی مشخص نشان می دهد و شامل تمام سهم ها اعم از قابل معامله یا غیرقابل معامله در لحظه می شود.

پرتفوی لحظه ای چیست؟

پرتفوی لحظه ای که گاهی با عنوان دارایی قابل معامله نیز شناخته می شود تصویری به روز و دینامیک از بخشی از دارایی های سرمایه گذار ارائه می دهد که در همان لحظه امکان خرید و فروش آن ها وجود دارد. این نما با پرتفوی کلی تفاوت هایی دارد چرا که فقط سهامی را شامل می شود که از نظر قانونی و سیستمی برای انجام معامله در دسترس هستند. به عبارت دیگر پرتفوی لحظه ای فیلتری است بر پرتفوی کلی که وضعیت معاملاتی دارایی ها را در نظر می گیرد. این بخش برای سرمایه گذارانی که قصد انجام معامله دارند بسیار حیاتی است زیرا نشان می دهد دقیقاً چه تعداد سهم از هر نماد را می توانند در بازار به فروش برسانند یا با استفاده از آن به عنوان پشتوانه خرید انجام دهند. اطلاعات این بخش به صورت لحظه ای و با توجه به تغییرات بازار و وضعیت نمادها به روزرسانی می شود.

تفاوت پرتفوی لحظه ای با پرتفوی

تفاوت اصلی میان پرتفوی کلی و پرتفوی لحظه ای در معیار نمایش دارایی ها و هدف از ارائه هر نما نهفته است. پرتفوی کلی سوابق مالکیت سرمایه گذار را به صورت کامل و بدون در نظر گرفتن قابلیت معاملاتی آن ها نمایش می دهد. این شامل سهامی است که ممکن است به دلیل افزایش سرمایه و عدم ثبت در سجام یا مسدود بودن به دلایل قانونی قابل معامله نباشند. در مقابل پرتفوی لحظه ای تنها آن دسته از سهام را نشان می دهد که در سیستم معاملاتی کارگزاری و شرکت سپرده گذاری مرکزی قابل دسترسی بوده و محدودیتی برای خرید و فروش آن ها در همان لحظه وجود ندارد. این تفاوت به ویژه پس از رویدادهای شرکتی مانند افزایش سرمایه یا تقسیم سود سهام نمود پیدا می کند چرا که سهام جدید ممکن است بلافاصله در پرتفوی لحظه ای قابل مشاهده و معامله نباشند.

ویژگی	پرتفوی کلی (سپرده گذاری)	پرتفوی لحظه ای (قابل معامله)
محدوده نمایش	تمام دارایی های ثبت شده در سپرده گذاری مرکزی	دارایی های قابل معامله در سامانه کارگزاری
قابلیت معاملاتی	شامل سهام قابل معامله و غیرقابل معامله	فقط شامل سهام قابل معامله
به روزرسانی	معمولاً با تأخیر پس از رویدادهای شرکتی	به روزرسانی لحظه ای بر اساس وضعیت نماد و حساب کاربری
هدف	نمایش سوابق مالکیت و تاریخچه دارایی ها	نمایش موجودی قابل دسترس برای انجام معامله

معرفی اطلاعات موجود در بخش پرتفوی

نماد تعداد

در بخش پرتفوی اولین اطلاعات کلیدی که برای هر نماد نمایش داده می شود تعداد کل سهام آن نماد است. این عدد نمایانگر مجموع سهامی است که سرمایه گذار از آن شرکت خاص در اختیار دارد صرف نظر از اینکه این سهام از چه طریقی (خرید افزایش سرمایه سود سهام) به دست آمده اند و در حال حاضر قابلیت معامله دارند یا خیر. تعداد سهم در این نما رکوردی از مالکیت شما بر بخشی از سرمایه شرکت است و مبنای محاسبه سایر اطلاعات مرتبط با آن نماد در پرتفوی کلی قرار می گیرد. این عدد می تواند با تعداد سهم قابل معامله در پرتفوی لحظه ای متفاوت باشد که این تفاوت ریشه در مسائلی مانند زمان بر بودن ثبت تغییرات مالکیت در سیستم های مختلف دارد.

ارزش فعلی سود و زیان فعلی

ارزش فعلی هر نماد در پرتفوی از حاصل ضرب تعداد کل سهام آن نماد در آخرین قیمت معامله شده سهم در بازار محاسبه می شود. این عدد نشان دهنده ارزش روز دارایی شما در آن نماد خاص است. سود و زیان فعلی نیز که به آن سود و زیان تحقق نیافته نیز گفته می شود تفاوت میان ارزش فعلی دارایی و هزینه خرید آن (قیمت تمام شده) است. این معیار نشان می دهد که اگر در همین لحظه اقدام به فروش تمام سهام آن نماد می کردید چقدر سود یا زیان محقق نشده داشتید. این محاسبات بر اساس تعداد کل سهام در پرتفوی کلی انجام می شوند و تصویری از وضعیت سودآوری یا زیان دهی سرمایه گذاری شما تا لحظه فعلی ارائه می دهند.

سود زیان فروخته شده

بخشی از اطلاعات پرتفوی به نمایش سود و زیان تحقق یافته یا همان سود و زیان سهام فروخته شده اختصاص دارد. این قسمت نتیجه مالی معاملاتی را که قبلاً انجام داده اید و منجر به فروش بخشی یا تمام سهام یک نماد شده است نشان می دهد. هنگامی که شما سهام یک نماد را می فروشید سود یا زیان حاصل از آن معامله بر اساس تفاوت قیمت خرید و فروش محاسبه شده و در این بخش ثبت می شود. این عدد نمایانگر سابقه عملکرد معاملاتی شما برای نمادهای مختلف است و به شما کمک می کند تا بازدهی واقعی سرمایه گذاری های قبلی خود را که به پول نقد تبدیل شده اند مشاهده و تحلیل کنید. این اطلاعات بخشی از تاریخچه پرتفوی شما محسوب می شود.

ارزش پرتفوی

ارزش کل پرتفوی مجموع ارزش فعلی تمامی نمادهایی است که در سبد دارایی سرمایه گذار وجود دارند. این عدد نمای کلی از ارزش روز تمام سرمایه گذاری های فرد در بازار سرمایه را ارائه می دهد. محاسبه ارزش پرتفوی با جمع کردن ارزش فعلی هر یک از نمادهای موجود در پرتفوی کلی به دست می آید. این معیار یک شاخص مهم برای پیگیری رشد یا افت کلی سرمایه در بازار بورس است و به سرمایه گذار این امکان را می دهد تا در هر لحظه از میزان تقریبی ارزش تمام دارایی های خود مطلع شود. تغییرات روزانه این عدد بازتاب دهنده نوسانات قیمت سهام در بازار است.

سود زیان پرتفوی

سود و زیان کل پرتفوی در واقع حاصل جمع سود و زیان فعلی (تحقق نیافته) تمامی نمادهای موجود در سبد سرمایه گذاری است. این عدد نشان دهنده وضعیت کلی سودآوری یا زیان دهی پرتفوی شما از زمان شروع سرمایه گذاری یا از زمان آخرین محاسبه است. سود و زیان پرتفوی با کسر مجموع هزینه خرید (قیمت تمام شده) تمام دارایی ها از مجموع ارزش فعلی آن ها محاسبه می شود. این شاخص دیدگاه جامعی از عملکرد کلی پرتفوی ارائه می دهد و به سرمایه گذار کمک می کند تا ارزیابی کند که سرمایه گذاری هایش در مجموع چقدر موفق بوده اند بدون اینکه نیاز به بررسی تک تک نمادها داشته باشد.

علت تفاوت بین تعداد سهم و تعداد سپرده گذاری

تفاوت میان تعداد سهامی که در نمای کلی یا سپرده گذاری نشان داده می شود با تعداد سهام قابل معامله در پرتفوی لحظه ای یکی از رایج ترین ابهامات برای سرمایه گذاران است. این اختلاف عمدتاً ناشی از فرآیندهای سیستمی و قانونی است که بر وضعیت قابلیت معامله سهام تأثیر می گذارند نه بر مالکیت آن ها. تعداد سهم در پرتفوی کلی یا اطلاعات سپرده گذاری مالکیت ثبت شده شما در شرکت سپرده گذاری مرکزی را نشان می دهد و شامل تمام سهامی است که به نام شماست. اما تعداد سهام در پرتفوی لحظه ای صرفاً تعداد سهم هایی است که پس از طی شدن مراحل اداری و تسویه معاملات یا ثبت تغییرات ناشی از رویدادهای شرکتی آماده خرید و فروش در سامانه آنلاین کارگزاری شما هستند. این تفاوت می تواند به دلایل مختلفی از جمله زمان بر بودن ثبت سهام جایزه ناشی از افزایش سرمایه یا تأخیر در به روزرسانی وضعیت سهام فروخته شده در سیستم معاملاتی رخ دهد.

نحوه ثبت و نمایش خرید و فروش ها

فرآیند ثبت و نمایش خرید و فروش سهام نیز می تواند عامل ایجاد تفاوت میان نماهای مختلف پرتفوی باشد. زمانی که شما سهامی را خریداری می کنید این سهام بلافاصله در پرتفوی لحظه ای شما قابل مشاهده و معامله نیستند. معمولاً پس از طی شدن دوره تسویه معاملات که در بازار بورس ایران T+2 (دو روز کاری پس از معامله) است تعداد سهام خریداری شده به موجودی قابل معامله شما در پرتفوی لحظه ای اضافه می شود. به همین ترتیب هنگامی که سهامی را می فروشید تعداد آن سهم بلافاصله از پرتفوی لحظه ای کسر می شود زیرا دیگر قابلیت معامله ندارد. با این حال سوابق مربوط به این معامله و سود و زیان حاصل از آن در بخش های تاریخی پرتفوی کلی یا بخش سود و زیان فروخته شده باقی می ماند تا تاریخچه معاملات شما حفظ شود.

بررسی جزئیات مرتبط با نمادهای فروخته شده

همانطور که پیشتر اشاره شد نمادهایی که سهام آن ها را به طور کامل فروخته اید دیگر در بخش پرتفوی لحظه ای و قابل معامله نمایش داده نمی شوند. با این حال اطلاعات مربوط به این معاملات در بخش های دیگر سامانه کارگزاری یا اطلاعات سپرده گذاری مرکزی قابل دسترسی است. این اطلاعات شامل تعداد سهام فروخته شده قیمت خرید اولیه قیمت فروش نهایی و محاسبه سود یا زیان تحقق یافته از آن معامله خاص است. هدف از نگهداری این اطلاعات فراهم کردن امکان پیگیری تاریخچه معاملات و ارزیابی عملکرد سرمایه گذاری های گذشته است. بنابراین عدم مشاهده یک نماد در لیست دارایی های قابل معامله به معنای از بین رفتن کامل سوابق آن در حساب شما نیست بلکه صرفاً نشان دهنده این است که در حال حاضر سهمی از آن نماد برای معامله در اختیار ندارید.

دلایل عدم مشاهده نمادها در پرتفوی

گاهی ممکن است سرمایه گذاران متوجه شوند که نمادی که انتظار دارند در پرتفوی خود مشاهده کنند در لیست دارایی های قابل معامله یا حتی گاهی در نمای کلی پرتفوی نمایش داده نمی شود. یکی از دلایل اصلی این موضوع مربوط به سهام جایزه ناشی از افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا اندوخته ها است. این سهام پس از تصویب افزایش سرمایه به مالکیت سهامداران درمی آید و در اطلاعات سپرده گذاری مرکزی ثبت می شود اما تا زمانی که فرآیندهای اداری و ثبت نهایی آن ها در سامانه معاملاتی کارگزاری تکمیل نشود در پرتفوی لحظه ای قابل مشاهده و معامله نخواهند بود. دلایل دیگر می تواند شامل مسدود شدن سهام به دستور مراجع قانونی یا مشکلات سیستمی و تأخیر در به روزرسانی اطلاعات میان شرکت سپرده گذاری و کارگزاری باشد. همچنین سهامی که به طور کامل فروخته شده اند نیز دیگر در لیست دارایی های فعال نمایش داده نمی شوند.

کاربرد پرتفوی لحظه ای در بورس

پرتفوی لحظه ای ابزاری بسیار کاربردی و ضروری برای هر سرمایه گذاری است که در بازار بورس فعالیت می کند. اصلی ترین کاربرد این بخش نمایش دقیق تعداد سهامی است که سرمایه گذار در هر لحظه امکان خرید یا فروش آن ها را دارد. این اطلاعات برای تصمیم گیری های معاملاتی سریع و مدیریت نقدینگی حیاتی است. معامله گران روزانه یا نوسان گیران به طور مداوم از این نما استفاده می کنند تا از موجودی قابل معامله خود اطمینان حاصل کنند و بتوانند به سرعت سفارشات خرید یا فروش خود را ثبت نمایند. همچنین برای محاسبه قدرت خرید و برنامه ریزی برای معاملات آتی اطلاع از دارایی های قابل معامله در پرتفوی لحظه ای امری ضروری است. در واقع این بخش نمایانگر موجودی زنده و فعال حساب معاملاتی شماست.

سوالات متداول

چرا تعداد سهام در پرتفوی لحظه ای و سپرده گذاری متفاوت است؟

این تفاوت به دلیل عدم به روزرسانی لحظه ای تمام رویدادها مانند افزایش سرمایه یا طی شدن دوره تسویه معاملات در سیستم پرتفوی لحظه ای است. پرتفوی سپرده گذاری کل دارایی را نشان می دهد اما پرتفوی لحظه ای فقط سهام قابل معامله را نمایش می دهد.

چه اطلاعاتی در پرتفوی لحظه ای نمایش داده می شود؟

پرتفوی لحظه ای عمدتاً نماد تعداد سهام قابل معامله قیمت آخرین معامله ارزش فعلی سهام قابل معامله و سود و زیان تحقق نیافته مربوط به آن سهام را نمایش می دهد. این اطلاعات برای تصمیم گیری در لحظه معامله کاربرد دارند.

چرا برخی نمادها در پرتفوی نمایش داده نمی شوند؟

عدم نمایش برخی نمادها معمولاً به دلیل قابل معامله نبودن سهام آن ها در لحظه است. این وضعیت ممکن است ناشی از سهام جایزه ثبت نشده مسدود بودن سهم یا فروش کامل آن باشد که اطلاعات آن به بخش سوابق منتقل شده است.

وضعیت سهام فروخته شده در پرتفوی چگونه است؟

سهام فروخته شده بلافاصله از پرتفوی لحظه ای حذف می شوند اما اطلاعات مربوط به آن ها شامل تعداد قیمت فروش و سود و زیان تحقق یافته در بخش های سوابق معاملاتی یا سود و زیان فروخته شده در پرتفوی کلی قابل مشاهده باقی می ماند.

منظور از پرتفوی سپرده گذاری چیست؟

پرتفوی سپرده گذاری به نمای کلی دارایی های ثبت شده سرمایه گذار در شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه اشاره دارد. این نما شامل تمام سهام مالکیت شماست اعم از قابل معامله یا غیرقابل معامله در لحظه.