هنگام گم شدن در کوه چه کنیم؟

هنگام گم شدن در کوهستان، حفظ خونسردی و پیروی از اقدامات اصولی حیاتی است تا شانس بقا و نجات به حداکثر برسد. در چنین شرایطی، ارزیابی دقیق موقعیت، برنامه ریزی هوشمندانه و استفاده صحیح از منابع موجود، کلید مدیریت بحران و بازگشت ایمن خواهد بود.

کوهستان، با تمام زیبایی ها و شکوهش، محیطی پویا و گاه غیرقابل پیش بینی است که می تواند چالش های جدی را برای کوهنوردان و طبیعت گردان به همراه داشته باشد. گم شدن در این محیط، پدیده ای است که می تواند ناشی از عوامل متعددی نظیر عدم آشنایی با مسیر، تغییرات ناگهانی آب و هوا (مانند مه غلیظ، بارش برف سنگین یا باران شدید)، نقص تجهیزات ناوبری، یا حتی اشتباهات انسانی مانند عدم آمادگی جسمانی و ذهنی کافی باشد. در هر یک از این سناریوها، آگاهی از پروتکل های اضطراری و توانایی به کارگیری آن ها نه تنها به حفظ جان خود، بلکه به حفظ جان هم تیمی ها نیز کمک شایانی می کند. این مقاله به تفصیل به راهکارهای عملی و گام به گام برای مواجهه با چنین وضعیتی می پردازد تا کوهنوردان بتوانند با دانش و آمادگی لازم، خطرات را به حداقل برسانند و در مواقع اضطراری، تصمیمات صحیح اتخاذ کنند.

اقدامات اولیه و حیاتی هنگام احساس گم شدن: قاعده STOPS

هنگامی که در کوهستان احساس می کنید مسیر خود را گم کرده اید، اولین و مهم ترین گام، متوقف کردن هرگونه حرکت کورکورانه است. این لحظه، نقطه عطفی در مدیریت بحران محسوب می شود که تصمیمات بعدی، سرنوشت شما را رقم خواهند زد. قاعده STOPS یک چارچوب عملی و اثبات شده برای مدیریت اولیه این شرایط است که شامل پنج مرحله کلیدی می شود:

S – توقف کنید (Stay): اهمیت حفظ خونسردی و توقف فوری

به محض اینکه متوجه شدید مسیرتان را گم کرده اید، بی درنگ توقف کنید. ادامه حرکت بدون آگاهی از مسیر، نه تنها شما را بیشتر از نقطه امن دور می کند، بلکه مصرف انرژی و آب بدن را نیز افزایش می دهد. وحشت، بدترین دشمن شما در این موقعیت است. تحت تأثیر ترس، قدرت تفکر منطقی کاهش یافته، تصمیمات عجولانه اتخاذ می شوند و خطاهای بیشتری صورت می گیرد. آدرنالین بالا می تواند منجر به خستگی سریع، تشنگی شدید و حتی هیپوترمی (کاهش دمای بدن) شود.

برای حفظ آرامش، چند نفس عمیق بکشید. سعی کنید با تمرکز بر تنفس و مشاهده محیط اطراف، ذهن خود را آرام کنید. به خود یادآوری کنید که بهترین واکنش، توقف و ارزیابی هوشمندانه است. در این مرحله، جدایی از همراهان گروه نیز ممنوع است. گروهی که با هم می مانند، شانس بقای بهتری دارند و توانایی های بیشتری برای مقابله با چالش ها خواهند داشت. اگر تنها هستید، روی نقاط ثابت و مشخص اطراف تمرکز کنید تا از احساس سرگردانی بکاهید.

T – فکر کنید (Think): ارزیابی وضعیت و امکانات

پس از توقف و بازیابی آرامش، زمان آن است که به صورت منطقی به بررسی وضعیت بپردازید. این مرحله نیازمند جمع آوری اطلاعات و تحلیل آن ها است:

• آخرین نقطه مشخص: تلاش کنید آخرین نقطه ای را به یاد آورید که از موقعیت خود کاملاً مطمئن بودید. آیا این نقطه نزدیک است (مثلاً در حد یک ساعت پیاده روی) یا ساعت ها از آن فاصله دارید؟
• وضعیت گروه: تعداد نفرات، وجود هرگونه جراحت یا بیماری در بین اعضا، و وضعیت روحی و روانی آن ها را ارزیابی کنید. آیا کسی نیاز به کمک های اولیه دارد؟ آیا کسی دچار وحشت شده است؟
• وسایل همراه: کوله پشتی خود و همراهانتان را بررسی کنید. چه وسایلی دارید؟ آب، غذا، نقشه، قطب نما، دستگاه GPS، تلفن همراه، چراغ قوه، کبریت یا فندک، کیت کمک های اولیه، پتوی نجات و لباس اضافی، همگی از اقلام حیاتی هستند که باید فهرست شوند.
• شرایط آب و هوا و زمان: وضعیت فعلی آب و هوا (مه، باران، برف، باد) و پیش بینی های احتمالی را در نظر بگیرید. چقدر تا تاریکی هوا زمان باقی مانده است؟ اگر هوا رو به تاریکی است، اولویت ها تغییر می کنند.

با ارزیابی دقیق این عوامل، می توانید تصمیمات آگاهانه تری برای گام های بعدی بگیرید. به یاد داشته باشید که هر وسیله ای که همراه دارید، می تواند در یک وضعیت اضطراری کاربرد نجات بخش داشته باشد.

O – مشاهده کنید (Observe): شناسایی نشانه ها و محیط اطراف

در این مرحله، باید محیط اطراف خود را با دقت و از طریق حواس پنج گانه مشاهده کنید. هدف، یافتن هرگونه نشانه یا سرنخی است که می تواند به جهت یابی یا یافتن راه کمک کند:

• بینایی: به دنبال نشانه هایی از مسیرهای پاکوب شده، علائم انسانی (مانند سنگ چین ها، رد لاستیک خودرو یا زباله های انسانی)، قله های شاخص، رودخانه ها، جاده ها یا هر ساختار مصنوعی دیگر باشید. اگر در منطقه پوشش گیاهی دارید، به تغییرات در تراکم درختان یا نوع پوشش گیاهی توجه کنید که ممکن است نشان دهنده تغییر ارتفاع یا نزدیکی به آب باشد.
• شنوایی: گوش های خود را تیز کنید. آیا صدای ماشین، قطار، سگ، بوق، یا حتی صدای گاو و گوسفند به گوش می رسد؟ این صداها می توانند نشان دهنده نزدیکی به مناطق مسکونی یا جاده ها باشند. همچنین به صداهای طبیعی مانند آبشار یا جریان قوی رودخانه که ممکن است نشان دهنده منبع آب باشد، دقت کنید.
• ابزارهای ناوبری:
  • نقشه و قطب نما: اگر نقشه منطقه را همراه دارید، سعی کنید با تطبیق عوارض طبیعی (کوه، دره، رودخانه) با نقشه، موقعیت خود را تخمین بزنید. نحوه صحیح استفاده از قطب نما برای تعیین جهت های اصلی ضروری است.
  • GPS و اپلیکیشن های موبایل: اگر دستگاه GPS یا تلفن همراه با قابلیت GPS دارید، فوراً آن را روشن کنید. اگر قبلاً نقشه های آفلاین منطقه را دانلود کرده اید، از آن ها استفاده کنید. به شدت توصیه می شود که شارژ باتری تلفن همراه خود را مدیریت کنید و آن را برای مواقع ضروری (تماس اضطراری یا چک کردن موقعیت) ذخیره نمایید.
  • ردپاها و نشانه های قبلی: به دنبال ردپای خودتان یا ردپای دیگران باشید. آیا نشانه هایی از مسیر پیشین شما (مثلاً شاخه های شکسته، برگ های لگدمال شده) وجود دارد که بتواند شما را به عقب هدایت کند؟

P – برنامه ریزی کنید (Plan): تصمیم گیری استراتژیک

با توجه به اطلاعاتی که از مراحل قبل (STAY, THINK, OBSERVE) به دست آورده اید، اکنون زمان برنامه ریزی است. این مرحله باید با مشورت گروهی (در صورت حضور همراهان) و با در نظر گرفتن اولویت ها انجام شود. از تصمیمات انفرادی و بدون پشتوانه اطلاعاتی پرهیز کنید:

• تصمیم گیری گروهی: در شرایط اضطراری، مشورت و همفکری با اعضای گروه، نه تنها به انتخاب بهترین راهکار کمک می کند، بلکه روحیه گروه را نیز حفظ می نماید. هر یک از اعضا ممکن است ایده ای داشته باشد یا نکته ای را مشاهده کرده باشد که برای بقیه مغفول مانده است.
• گزینه های پیش رو:
  • ماندن در جای خود: اگر هوا بسیار نامساعد (مه غلیظ، کولاک، باران شدید) است، یا اگر کسی از اعضای گروه آسیب دیده و قادر به حرکت نیست، بهترین تصمیم ممکن است ماندن در جای خود باشد. در این صورت، تمام تلاش خود را صرف ساخت سرپناه، جمع آوری هیزم و علامت دهی برای درخواست کمک کنید.
  • بازگشت به عقب: اگر آخرین نقطه مطمئن که موقعیت خود را می دانستید، نسبتاً نزدیک است (کمتر از یک ساعت) و مسیر بازگشت ایمن و قابل تشخیص است، سعی کنید به همان نقطه بازگردید. در حین بازگشت، به دقت به دنبال نشانه هایی باشید که مسیر درست را نشان می دهند.
  • ادامه حرکت با احتیاط: این گزینه فقط در صورتی توصیه می شود که اطمینان نسبی از مسیر پیش رو دارید (مثلاً می دانید که حرکت به سمت پایین دست یک رودخانه به جاده یا روستا ختم می شود) و شرایط آب و هوایی نیز مساعد است. در این حالت، با احتیاط کامل و با علامت گذاری مداوم مسیر حرکت کنید تا هم گم نشوید و هم در صورت نیاز، نیروهای امداد بتوانند شما را ردیابی کنند.
• اولویت بندی: در شرایط بقا، همیشه اولویت ها به ترتیب آب، سرپناه، گرما و علامت دهی برای نجات هستند. برنامه ریزی شما باید بر اساس تأمین این نیازهای اساسی صورت گیرد.

S – خودامدادی و علامت دهی (Self-Aid / Signal): درخواست کمک و نشانه گذاری

پس از برنامه ریزی، نوبت به اجرای اقدامات خودامدادی و مهم تر از آن، علامت دهی برای درخواست کمک می رسد. این مرحله حیاتی است، زیرا شما را در موقعیت دریافت کمک قرار می دهد:

• اعلام وضعیت اضطراری:
  • سوت نجات: الگوی جهانی سوت نجات، سه سوت کوتاه، مکث و تکرار آن است. این الگو به معنای کمک می خواهم است. به صورت مداوم و با فواصل منظم سوت بزنید تا انرژی تان هدر نرود.
  • فریاد زدن: اگر سوت ندارید، با الگوی مشخص (مثلاً سه فریاد بلند و کوتاه) فریاد بزنید و به پاسخ ها گوش دهید.
  • سیگنال های نوری: در شب، از چراغ قوه یا هدلامپ خود برای ارسال سیگنال نوری (سه بار روشن و خاموش کردن متوالی چراغ) استفاده کنید. در روزهای آفتابی، آینه سیگنال می تواند نور خورشید را به صورت فلش های متناوب به سمت بالا یا هر نقطه احتمالی وجود انسان منعکس کند.
  • سیگنال های دود/آتش: در صورت امکان و در مکانی امن و باز، آتشی بزرگ روشن کنید. برای تولید دود، برگ ها و شاخه های سبز را روی آتش قرار دهید. سه توده دود متوالی، یک سیگنال بین المللی برای درخواست کمک است.
• علامت گذاری محل:
  • در نقطه ای که متوقف شده اید و همچنین در مسیرهایی که برای جستجو حرکت می کنید، نشانه هایی برای علامت گذاری به جای بگذارید. این نشانه ها به تیم های جستجو کمک می کنند تا مسیر شما را دنبال کنند.
  • می توانید از سنگ چین، گره زدن شاخه های درختان به شکل خاص، فرو کردن چوب های بلند در برف یا زمین، یا آویزان کردن نوارهای پارچه ای رنگی از درختان استفاده کنید.
  • هدف از علامت گذاری، نه تنها راهنمایی نیروهای امداد است، بلکه به شما کمک می کند تا در صورت حرکت در یک منطقه، بیهوده دور خود نچرخید و بتوانید به نقطه اولیه خود بازگردید.

قاعده STOPS (Stay, Think, Observe, Plan, Self-Aid/Signal) یک نقشه راه حیاتی برای کوهنوردان گمشده است که با تأکید بر حفظ آرامش و اقدامات منطقی، شانس بقا را به طرز چشمگیری افزایش می دهد.

آمادگی برای شب یا انتظار نجات در کوهستان

اگر با غروب خورشید یا بدتر شدن شرایط جوی، هنوز گم شده اید و احتمال نجات فوری کم است، باید خود را برای گذراندن شب در طبیعت آماده کنید. این آمادگی شامل تأمین نیازهای اساسی بقا می شود:

ساخت سرپناه موقت: محافظت از عوامل طبیعی

پیدا کردن یا ساخت یک سرپناه، اولین اولویت پس از برنامه ریزی برای ماندن در شب است. سرپناه شما باید شما را از باد، باران، برف و سرمای شدید محافظت کند و همچنین از خطرات طبیعی مانند بهمن، ریزش سنگ، یا سیل دور باشد. از قرار گرفتن در مسیر آبراهه ها یا زیر صخره های ناپایدار اجتناب کنید.

• انتخاب مکان مناسب: به دنبال نقاطی باشید که به طور طبیعی پناه می دهند، مانند غارهای کوچک، زیر صخره های بزرگ (با بررسی پایداری آن ها)، یا در دل درختان انبوه و متراکم که می توانند تا حدی از شما در برابر باد و بارش محافظت کنند.
• ساخت سرپناه اضطراری: اگر سرپناه طبیعی در دسترس نیست، می توانید با استفاده از وسایل همراهتان (مانند پتوی نجات، برزنت، کوله پشتی، یا حتی شاخ و برگ خشک) یک سرپناه موقت بسازید. هدف اصلی، ایجاد یک فضای کوچک و عایق بندی شده برای حفظ گرمای بدن است. پتوی نجات (فویل حرارتی) را به گونه ای استفاده کنید که گرمای بدن شما را به خودتان بازتاب دهد.

روشن کردن آتش: منبع گرما، نور و علامت دهی

آتش یکی از حیاتی ترین عناصر بقا در طبیعت است. تأمین گرما، پخت وپز، دفع حیوانات وحشی، جوشاندن آب برای تصفیه و از همه مهم تر، علامت دهی برای نجات، از مزایای آتش است.

• روش های روشن کردن آتش: همیشه چندین وسیله آتش زا مانند فندک، کبریت ضدآب، یا سنگ چخماق و آتش زنه همراه داشته باشید. در شرایط سخت تر، می توان با استفاده از ذره بین و نور خورشید، یا حتی روش های اصطکاکی، آتش روشن کرد.
• انتخاب هیزم مناسب: برای روشن کردن آتش، از مواد خشکی که به سرعت شعله ور می شوند (مانند برگ های خشک، پوست درختان، خار و خاشاک ریز) به عنوان جرقه و سپس از شاخه های خشک و بزرگ تر به عنوان سوخت اصلی استفاده کنید.
• نکات ایمنی آتش: همیشه آتش را در محلی امن، دور از پوشش گیاهی خشک و قابل اشتعال و در مکانی که کنترل آن آسان باشد، روشن کنید. یک سطل آب یا مقداری خاک در نزدیکی آتش برای اطفاء آن در صورت نیاز داشته باشید. هرگز آتش را بدون مراقبت رها نکنید.

مدیریت آب و غذا: حفظ انرژی و هیدراتاسیون

آب برای بقا ضروری تر از غذا است. بدن انسان می تواند برای مدت طولانی بدون غذا زنده بماند، اما کم آبی (دهیدراتاسیون) به سرعت خطرناک می شود.

• اهمیت آبرسانی: به دنبال منابع آب باشید. برف ذوب شده، آب باران جمع آوری شده، یا چشمه ها و رودخانه ها می توانند منابع آب باشند. از نوشیدن مستقیم آب راکد یا آبی که مشکوک به آلودگی است، خودداری کنید.
• تصفیه آب: بهترین روش تصفیه آب در طبیعت، جوشاندن آن برای حداقل یک دقیقه است. همچنین می توانید از قرص های تصفیه آب یا فیلترهای آب قابل حمل استفاده کنید.
• جیره بندی غذا: غذای باقیمانده را جیره بندی کنید. غذاهای پرانرژی مانند خشکبار، شکلات، و کنسروها می توانند انرژی لازم را برای حفظ گرمای بدن و بقا فراهم کنند. اگر غذا کم است، آن را به دفعات کم و در حجم پایین مصرف کنید تا انرژی بدنتان به آهستگی آزاد شود.

گرم نگه داشتن بدن: مقابله با سرمازدگی

هیپوترمی یا سرمازدگی، یکی از شایع ترین علل مرگ و میر در محیط های سرد و کوهستانی است. حفظ گرمای بدن حیاتی است.

• پوشیدن لایه ای لباس ها: از تمامی لباس های اضافی خود استفاده کنید و آن ها را به صورت لایه ای بپوشید. لایه های لباس، هوا را در بین خود محبوس کرده و عایق حرارتی ایجاد می کنند.
• استفاده از کیسه خواب و پتوی نجات: اگر کیسه خواب یا پتوی نجات (فویل حرارتی) همراه دارید، بلافاصله از آن ها استفاده کنید. این وسایل به حفظ گرمای بدن کمک شایانی می کنند.
• عایق بندی: از شاخ و برگ های خشک، برگ های پهن، یا حتی خاک برای ایجاد یک لایه عایق بین بدن خود و زمین سرد استفاده کنید. این کار از اتلاف گرمای بدن به زمین جلوگیری می کند.
• روش های گرم کردن بدن: حرکت های ورزشی سبک (در صورت امکان)، مصرف غذاهای پرانرژی و نوشیدنی های گرم (در صورت دسترسی) می توانند به گرم نگه داشتن بدن کمک کنند. در صورت گروهی بودن، در کنار هم بمانید و گرمای بدن یکدیگر را مبادله کنید.

حفظ روحیه و مقابله با ترس: جنبه روانی بقا

جنبه روانی بقا به اندازه جنبه های فیزیکی مهم است. ترس و ناامیدی می توانند قدرت تصمیم گیری را مختل کرده و وضعیت را وخیم تر کنند.

• اهمیت مثبت اندیشی: تمرکز بر روی نقاط قوت خود و امیدواری به نجات، به حفظ روحیه کمک می کند. به یاد داشته باشید که افراد زیادی در شرایط مشابه نجات یافته اند.
• مشغول نگه داشتن ذهن: کارهای کوچکی انجام دهید که ذهنتان را مشغول کند، مانند برنامه ریزی برای روز بعد، آماده سازی هیزم، یا بررسی دوباره وسایل. این کار از ورود افکار منفی جلوگیری می کند.
• برقراری ارتباط و حمایت روانی: اگر با گروه هستید، با یکدیگر صحبت کنید، به همدیگر دلگرمی بدهید و از نظر روانی یکدیگر را حمایت کنید. تنها نماندن از نظر روانی بسیار تأثیرگذار است.

روش های جهت یابی بدون ابزار تخصصی در طبیعت

دانش جهت یابی بدون نیاز به ابزارهای پیشرفته، یکی از مهارت های اساسی برای هر کوهنورد و طبیعت گرد است. در صورت از دست دادن نقشه، قطب نما یا نقص در GPS، این روش ها می توانند جان شما را نجات دهند.

جهت یابی با خورشید: استفاده از موقعیت خورشید

خورشید یک راهنمای جهت یابی قابل اعتماد است، به شرطی که اصول آن را بدانید:

با استفاده از ساعت مچی عقربه دار:

1. ساعت مچی خود را به صورت افقی در دست بگیرید.
2. عقربه ساعت شمار (عقربه کوچک) را به سمت خورشید بگیرید.
3. در نیمکره شمالی، نیم ساز زاویه ای که بین عقربه ساعت شمار و عدد ۱۲ (یا عدد ۱ در فصولی که ساعت رسمی تغییر می کند) تشکیل می شود، جهت جنوب را نشان می دهد.
4. در نیمکره جنوبی، نیم ساز این زاویه، جهت شمال را نشان می دهد.

با استفاده از شاخص (چوب و سایه):

1. یک چوب صاف و نسبتاً بلند را به صورت عمودی در زمین فرو کنید.
2. نوک سایه چوب را با یک سنگ کوچک یا شاخه روی زمین علامت گذاری کنید (این نقطه اول است).
3. حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صبر کنید. سایه جابه جا خواهد شد.
4. نوک جدید سایه را نیز علامت گذاری کنید (این نقطه دوم است).
5. خطی مستقیم بین نقطه اول و دوم بکشید. این خط تقریباً جهت شرق به غرب را نشان می دهد (نقطه اول غرب و نقطه دوم شرق است، زیرا سایه از غرب به شرق حرکت می کند).
6. با استفاده از این خط، می توانید جهت های اصلی را پیدا کنید.

جهت یابی با ستارگان: پیدا کردن ستاره قطبی

در شب های صاف، ستاره قطبی (Polaris) در نیمکره شمالی، جهت شمال واقعی را با دقت بالا نشان می دهد. این ستاره، ثابت ترین ستاره در آسمان است.

نحوه پیدا کردن ستاره قطبی:

1. به دنبال صورت فلکی دب اکبر (Ursa Major) باشید. این صورت فلکی شبیه یک ملاقه بزرگ است.
2. دو ستاره انتهایی جام دب اکبر (مریخ و دبه) را پیدا کنید.
3. خطی فرضی را به اندازه پنج برابر فاصله بین این دو ستاره به سمت بالا ادامه دهید. ستاره ای که در انتهای این خط فرضی قرار دارد، ستاره قطبی است.
4. ستاره قطبی، همیشه در جهت شمال قرار دارد.

در نیمکره جنوبی، جهت یابی با ستاره ها پیچیده تر است و معمولاً از صورت فلکی صلیب جنوبی (Southern Cross) برای تعیین جهت جنوب استفاده می شود.

جهت یابی با نشانه های طبیعی: علائم محیطی

طبیعت نشانه هایی را ارائه می دهد که با مشاهده دقیق می توان از آن ها برای جهت یابی بهره برد:

• جهت رشد خزه روی درختان: در نیمکره شمالی، خزه معمولاً در سمت شمالی تنه درختان (که رطوبت بیشتری دارد و کمتر در معرض نور مستقیم خورشید است) متراکم تر است. این یک قانون مطلق نیست و باید با سایر روش ها تأیید شود.
• جهت ذوب شدن برف: در مناطق کوهستانی، برف در دامنه های جنوبی (که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارند) سریع تر ذوب می شود.
• مسیر باد غالب: در برخی مناطق، بادهای غالب باعث رشد جهت دار درختان یا فرسایش خاصی در صخره ها می شوند که می توان از آن برای تخمین جهت استفاده کرد.
• رودخانه ها و مسیل ها: آب همیشه به سمت پایین سرازیر می شود. حرکت به سمت پایین دست یک رودخانه یا مسیل، اغلب شما را به سمت مناطق کم ارتفاع تر، دره ها، و در نهایت به سکونتگاه های انسانی یا جاده ها هدایت می کند. اما این حرکت باید با نهایت احتیاط انجام شود، زیرا ممکن است با آبشارهای بلند، مسیرهای صعب العبور، یا دره های بن بست مواجه شوید.

چک لیست وسایل ضروری برای کوهنوردی و بقا

آمادگی، کلید جلوگیری از گم شدن و افزایش شانس بقا است. داشتن تجهیزات مناسب و دانش استفاده از آن ها، تفاوت بین یک ماجراجویی هیجان انگیز و یک وضعیت اضطراری خطرناک را رقم می زند. در ادامه، یک چک لیست جامع از وسایل ضروری برای هر برنامه کوهنوردی ارائه شده است:

وسایل ناوبری و ارتباطات

ردیف	مورد	توضیحات
1	نقشه توپوگرافی منطقه	نقشه ای دقیق از مسیر و عوارض زمین، ترجیحاً ضدآب.
2	قطب نما	ابزاری اساسی برای جهت یابی، همراه با دانش استفاده.
3	دستگاه GPS دستی	با باتری های اضافی و نقشه های آفلاین لود شده.
4	تلفن همراه هوشمند	با اپلیکیشن های نقشه خوانی آفلاین و پاوربانک پرشارژ.
5	سوت نجات	برای علامت دهی صوتی در فواصل دور (الگوی جهانی: 3 سوت).
6	آینه سیگنال	برای ارسال سیگنال نوری با بازتاب نور خورشید.
7	رادیو بی سیم (واکی تاکی)	برای ارتباط گروهی در مناطق بدون پوشش آنتن موبایل.
8	تلفن ماهواره ای / دستگاه ارتباط اضطراری (PLB/InReach)	برای مناطق دورافتاده و برنامه های بلندمدت.

پوشاک مناسب و تجهیزات سرما

• لباس های لایه ای: لباس زیر ترمال، لایه میانی عایق (پولار یا پشم)، و لایه بیرونی ضدآب و باد (گورتکس یا مشابه).
• کلاه و دستکش: برای حفظ گرمای سر و دست ها.
• جوراب اضافی: پشمی یا مصنوعی برای جلوگیری از سرمازدگی و تاول.
• پانچو یا بارانی سبک: برای محافظت در برابر باران ناگهانی.

تغذیه و آب

• آب کافی: مقدار آب مورد نیاز را بر اساس طول و سختی برنامه تخمین بزنید و بیشتر از آن همراه ببرید.
• قرص تصفیه آب یا فیلتر آب: برای تصفیه آب از منابع طبیعی.
• غذاهای پرانرژی: خشکبار، شکلات، مغزها، نان خشک، کنسروهای سبک.
• نمک یا الکترولیت: برای جبران املاح از دست رفته بدن.

کمک های اولیه و ابزار چندکاره

• کیت کمک های اولیه کامل: شامل چسب زخم، باند، پد گاز، مواد ضدعفونی کننده، داروهای مسکن، داروهای شخصی.
• چاقوی چندکاره یا ابزار چندکاره: برای کارهای مختلف از جمله بریدن طناب، باز کردن بسته ها، و …
• طناب نازک یا بند چندمنظوره: برای بستن، آویزان کردن، یا ساخت سرپناه.
• کیسه زباله: برای حمل زباله های خود و محافظت از وسایل در برابر رطوبت.

تجهیزات سرپناه و آتش زا

• پتوی نجات (فویل حرارتی): بسیار سبک و کارآمد برای حفظ گرمای بدن.
• کیسه خواب اضطراری یا چادر سبک: برای گذراندن شب در طبیعت.
• چراغ قوه یا هدلامپ: با باتری های اضافی (نوردهی در شب).
• کبریت ضدآب یا فندک: برای روشن کردن آتش.
• ماده آتش زنه: مانند قرص الکل جامد یا فیتیله مخصوص.

متفرقه

• عینک آفتابی و کرم ضد آفتاب: محافظت در برابر اشعه UV، به خصوص در ارتفاعات بالا.
• داروهای شخصی: اگر بیماری خاصی دارید، داروهای لازم را همراه داشته باشید.
• کیسه زباله: برای جمع آوری زباله های خود و حفظ محیط زیست.

پیشگیری: بهترین راهکار برای جلوگیری از گم شدن در کوهستان

همیشه گفته اند که پیشگیری بهتر از درمان است. در مورد کوهنوردی، این جمله معنای عمیق تری پیدا می کند. با رعایت اصول پیشگیرانه، می توانید از وقوع بسیاری از حوادث، از جمله گم شدن در کوهستان، جلوگیری کنید.

برنامه ریزی دقیق سفر

هیچ برنامه ای بدون برنامه ریزی دقیق نباید آغاز شود. پیش از حرکت، مسیر دقیق خود را مشخص کنید، زمان تقریبی رفت و برگشت را تخمین بزنید و نقاط امن (مانند پناهگاه ها یا چشمه ها) را روی نقشه علامت گذاری کنید. شرایط آب و هوایی پیش بینی شده برای تمام طول برنامه را بررسی کنید و در صورت نامساعد بودن، سفر را به تعویق بیندازید.

اطلاع رسانی به افراد قابل اعتماد

همیشه پیش از شروع سفر، اطلاعات دقیق مسیر، زمان حرکت، زمان بازگشت تخمینی و مشخصات تمامی اعضای گروه را به یک یا چند نفر قابل اعتماد (خانواده، دوستان، یا باشگاه کوهنوردی) اطلاع دهید. این کار در صورت بروز حادثه و عدم بازگشت در زمان مقرر، به نیروهای امداد کمک می کند تا سریع تر و دقیق تر برای جستجوی شما اقدام کنند.

کوهنوردی گروهی و اهمیت آن

هرگز تنها به کوه نروید. کوهنوردی گروهی، نه تنها لذت بخش تر است، بلکه ایمنی را نیز به شدت افزایش می دهد. در صورت بروز حادثه (مانند آسیب دیدگی یا گم شدن)، وجود همراهان برای کمک رسانی، حمایت روانی و علامت دهی برای نجات، حیاتی است. حداقل تعداد نفرات در یک گروه کوهنوردی، سه نفر توصیه می شود تا در صورت نیاز به امدادرسانی به یک نفر، نفر دوم بتواند به دنبال کمک برود و نفر سوم کنار فرد آسیب دیده بماند.

کسب دانش و مهارت های بقا

شرکت در دوره های آموزشی مسیریابی (با نقشه و قطب نما)، کمک های اولیه کوهستان، و اصول بقا در طبیعت، دانش و مهارت های لازم را برای مواجهه با شرایط اضطراری به شما می دهد. این دانش نه تنها در شرایط واقعی کاربرد دارد، بلکه اعتماد به نفس شما را نیز افزایش می دهد.

عدم اعتماد مطلق به فناوری

با وجود پیشرفت تکنولوژی (GPS، اپلیکیشن های موبایل)، هرگز به طور کامل به آن ها اعتماد نکنید. باتری ها تمام می شوند، دستگاه ها خراب می شوند، و سیگنال ممکن است در مناطق دورافتاده از دسترس خارج شود. همیشه پشتیبان های دستی (نقشه چاپی و قطب نما) همراه داشته باشید و نحوه استفاده از آن ها را تمرین کنید.

آمادگی جسمانی و روانی

کوهنوردی فعالیتی فیزیکی است که نیاز به آمادگی جسمانی مناسب دارد. قبل از هر برنامه، از آمادگی جسمانی خود اطمینان حاصل کنید. همچنین، آمادگی روانی برای مواجهه با چالش ها، خستگی و استرس نیز به همان اندازه مهم است. تمرین برای حفظ آرامش و تفکر منطقی در شرایط دشوار، می تواند به شما در مدیریت بحران کمک کند.

همیشه به خاطر داشته باشید که بهترین راهکار برای مدیریت گم شدن در کوهستان، پیشگیری است. برنامه ریزی دقیق، کسب دانش و مهارت، و همراه داشتن تجهیزات مناسب، سنگ بنای یک کوهنوردی ایمن و لذت بخش هستند.

نتیجه گیری

گم شدن در کوهستان، تجربه ای دشوار و بالقوه خطرناک است، اما با آمادگی کافی و واکنش صحیح، می توان از این چالش جان سالم به در برد. نکات کلیدی که در این مقاله به تفصیل مورد بررسی قرار گرفتند شامل اهمیت حفظ خونسردی، اجرای هوشمندانه قاعده STOPS، آمادگی برای گذراندن شب در طبیعت و توانایی جهت یابی بدون ابزار تخصصی بودند.

فراموش نکنید که تجهیزات مناسب و به روز، از جمله نقشه، قطب نما، دستگاه GPS، و وسایل اضطراری، نقش حیاتی در بقا دارند. اما مهم تر از همه این ها، دانش، مهارت و رویکرد پیشگیرانه است. با برنامه ریزی دقیق، اطلاع رسانی به دیگران، کوهنوردی در قالب گروه، و کسب آموزش های لازم در زمینه بقا و کمک های اولیه، می توان از بروز بسیاری از حوادث جلوگیری کرد و حتی در صورت وقوع، آن ها را به بهترین نحو مدیریت نمود. افزایش دانش و تجربه در زمینه کوهنوردی ایمن، نه تنها شما را به کوهنوردی مسئولیت پذیرتر تبدیل می کند، بلکه لذت و آرامش شما را در دل طبیعت دوچندان خواهد کرد.