خلاصه کتاب خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران ( نویسنده علی طباطبایی )

خلاصه کتاب خانه خوانی اثر علی طباطبایی، به کاوش عمیق در تجربه زندگی ساکنان خانه های دوره گذار معماری تهران می پردازد. این کتاب با رویکردی پدیدارشناختی و زبانی روایی، معنای «در خانه بودن» را در بستر تحولات کالبدی و فرهنگی دهه های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ شمسی تحلیل می کند.

کتاب «خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران» اثری است که فراتر از توصیف صرف بناها، به هستی شناسی مکان و رابطه ی عمیق انسان با فضای خانه می پردازد. علی طباطبایی در این اثر ارزشمند، با استفاده از روش های نوآورانه و نثری دلنشین، مخاطب را به سفری در زمان و مکان می برد تا با حس و حال زندگی در خانه هایی آشنا شود که شاهد تغییرات گسترده ای در سبک زندگی و ساختار شهری بوده اند. این خانه ها نه تنها سازه هایی از آجر و سیمان، بلکه گنجینه هایی از خاطرات، هویت ها و تجربیات زیسته یک نسل هستند که در لایه های پنهان خود، داستان های بسیاری برای روایت دارند. نویسنده با دقت و ظرافت، این داستان ها را از دل گفت وگو با ساکنان قدیمی بیرون می کشد و به آن ها جان می بخشد.

معرفی کتاب خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران

کتاب «خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران» نوشته ی علی طباطبایی، اثری است که با تمرکز بر پیوند روایت و معماری، و در قالب ناداستان، با زبانی شیرین و ساده و با استفاده از روش پدیدارشناسی، تجربه و معنای در خانه بودن را روایت می کند. این کتاب، نگاهی تازه به مفهوم خانه ارائه می دهد؛ نه به عنوان صرفاً یک سازه فیزیکی، بلکه به مثابه ی فضایی که در آن، هویت انسان شکل می گیرد و تکامل می یابد. طباطبایی با انتخاب دهه های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ شمسی به عنوان دوره گذار معماری، برهه ای حساس از تاریخ شهرسازی و زندگی اجتماعی تهران را مورد بررسی قرار می دهد. این دوره، زمانی است که معماری سنتی ایرانی رفته رفته جای خود را به شیوه های ساخت و زندگی مدرن می دهد و این تغییرات، تأثیری عمیق بر کیفیت زندگی ساکنان و ادراک آن ها از خانه می گذارد.

درباره ی کتاب خانه خوانی

کتاب «خانه خوانی» اثری جذاب و خوش خوان است که با استفاده از روش های پدیدارشناختی، به سراغ روایت زندگی و زیست ساکنان خانه های دوره گذار معماری تهران رفته است. علی طباطبایی در گفت وگو با تعدادی از ساکنان خانه های این برهه ی گذار (حدود دهه های 1330 و 1340 شمسی که می توان گفت دوره ی گذار معماری از سازوکارهای سنتی به شیوه های ساخت و زندگی مدرن است)، به انعکاس تجربه زندگی و حس آن ها در این خانه ها پرداخته است. این کتاب یک مجموعه جستار است که در قالب سیزده روایت به نام های: «خانه هایی که از آن آمدیم، قالب از ما هست شد، جای بالاتر، راهروی مشترک، ساکن روان، خیال و بهار خواب، ایوان تماشا، گریز به مرکز، گوشه های ابهام، خلوت، مادر حیاط، ناخانه و خانه هایی که با خود می بریم»، به شرح زندگی یک نسل از آدم ها در معماری خاص آن دوره می پردازد.

طباطبایی در این کتاب با نثری روایی و خوش خوان، تجربه ی حسی و روزمره ی این افراد را از حضور و زندگی در این خانه ها توصیف می کند. او به دنبال معنای «در خانه بودن» به عنوان یکی از مهم ترین مفاهیم پدیدارشناختی از طریق گزارش زیست روزمره ی این افراد در خانه هایشان است. نویسنده می کوشد تا نشان دهد فهم معنای در خانه بودن چگونه به کشف جنبه هایی از وجود ما می انجامد. او مفهوم «مکان کاوی» گاستون باشلار، متفکر و نظریه پرداز پدیدارشناسی را به کار می گیرد تا نشان دهد که فهم تجربه ی زیسته چگونه در تأثیر و تأثر با فضای خانه ساخته می شود. نویسنده که در سرتاسر کتاب با زبانی شاعرانه سخن می گوید، در مورد رویکرد اصلی کتاب می گوید: «من از خانه متأثر می شوم و خانه از بودن و زیستن من. کیستی من سهمی از خانه دارد و خانه ی من سهمی از کیستی من.»

کتاب «خانه خوانی» اثری است که از دل پایان نامه ی علی طباطبایی شکل گرفته است. این اثر در سال 1400 برای اولین بار به چاپ رسید. نویسنده در این کتاب در تلاش است با رجوع به تجربه ی در خانه بودن، معنای زنده ی نهفته در این خانه ها را کشف کند و راهی نو برای گفت وگو و اندیشه درباره ی کیفیت خانه به خواننده نشان دهد. او در ابتدای کتاب در اشاره به اهمیت آن، از نسبت خانه برای انسان همچون آب برای ماهی می گوید تا نشان دهد که معماری چگونه سهمی در شکل گیری و تحولات جامعه ی انسانی دارد. طباطبایی در این کتاب نشان می دهد چگونه مکان بر شکل و الگوهای بودن ما تأثیر می گذارد و چگونه می توان با استفاده از قالب روایت، به این نوع تجربه ی وجودی انسان ها از مواجهه با معماری دست یافت.

فهرست مطالب کتاب

• سخن ناشر
• یادداشت اول
• صفر: خانه هایی که از آن آمدیم
• 1: قالب از ما هست شد
• 2: جای بالاتر
• 3: راهروی مشترک
• 4: ساکنِ روان
• 5: خیال و بهار خواب
• 6: ایوان تماشا
• 7: گریز به مرکز
• 8: گوشه های ابهام
• 9: خلوت
• 10: مادرِ حیاط
• 11: ناخانه
• 12: خانه هایی که با خود می بریم
• پیوست
• پی نوشت ها
• کتاب شناسی
• مقالات
• فهرست اسامی خاص
• فهرست اصطلاحات تخصصی

در بخشی از کتاب خانه خوانی می خوانیم

«از سه چهارماهگی در این خانه بودم. خانه ای که مادرم با خواهر و برادرهایش در آن بزرگ شد و پدربزرگم، دکتر ابراهیم مفیدی، آن را در سال 1332 ساخت. سال های زیادی ما در یک طبقه ی این خانه زندگی کردیم و پدربزرگ و مادربزرگم در طبقه ی دیگرش. کافی بود پله ها را بدوم پایین تا پیش شان باشم. چند سالی است که طبقه ی پایین را اجاره داده ایم. با این که پایین تر از سطح زمین است، گلخانه هایی که مثل گودال باغچه کنار پنجره ها ساخته شده نور خوبی به آن جا می رسانند. حوض کوچکی هم وسط اتاق است که بچگی در آن آب بازی می کردیم. فکر کنم پدر بزرگ هم آن را برای حمام کردن و شست وشو آن پایین ساخت.»

این تجربه در اولین ارتباطی که فرد میان خود و جهان بیرونی برقرار می کند دیده می شود. کلر کوپر مارکوس، محقق بریتانیایی، در پژوهشی با عنوان «خانه به مثابه ی نماد خویشتن» با رویکردی روان شناسانه نشان می دهد که انسان ابتدا این رابطه را میان خود و بدنش برقرار می کند و تن خودش را متناظر با «من» می یابد و سپس آن را به خانه بسط می دهد. او شرح می دهد که ساکنان چطور بیرون و درون خانه شان را در نسبت با بروز خارجی و شناختی که از درون خودشان دارند شکل می دهند. این بخش از کتاب به وضوح نشان می دهد که چگونه هویت مکانی و حس تعلق به یک فضا، از کودکی در ذهن انسان شکل می گیرد و با خاطرات و تجربیات روزمره در هم می آمیزد. نویسنده با آوردن این روایت های دست اول، به خواننده اجازه می دهد تا عمق ارتباط انسان با محیط زندگی اش را درک کند و ببیند که چگونه خانه، فراتر از یک سرپناه، به بخشی جدایی ناپذیر از وجود ما تبدیل می شود.

با همه ی این ها، ما می دانیم که تناظر میان خود و بدن تناظری ذهنی است. اگر از کسی که یکی از اعضای بدن مثل دست یا پایش را در حادثه ای از دست داده، بپرسیم آیا پس از این ماجرا حس کرده از معنای خودی که از کودکی تا امروز می شناخته ناگهان چیزی کم شده و هویتش در همان لحظه ی اول این اتفاق تغییر کرده، احتمالاً پاسخش منفی است. «خود» با تمام تجربه ها و خاطرات پیشین به مرور ساخته می شود و به واسطه ی تخیل و با هر تجربه ی تازه ی ما در فضا تغییر می کند، گاه زیاد و گاه کم. این دیدگاه فلسفی، ارتباط تنگاتنگ بین هویت و فضای زیسته را تقویت می کند و بیانگر آن است که تجربه زندگی در خانه های دوره گذار معماری، تنها یک خاطره نیست، بلکه بخشی از ساختار وجودی افراد است.

کتاب خانه خوانی برای چه کسانی مناسب است

کتاب «خانه خوانی» به طیف وسیعی از مخاطبان پیشنهاد می شود. در وهله اول، این کتاب برای معماران، شهرسازان و کسانی که به مبحث پدیدارشناسی مکان و فلسفه ی معماری علاقمندند، بسیار سودمند است. این اثر به آن ها کمک می کند تا نگاهی عمیق تر به ماهیت فضا و تأثیر آن بر ساکنان داشته باشند و از طراحی صرفاً کالبدی فراتر روند. همچنین، علاقه مندان به جستارهای روایی، ناداستان، و ادبیات معاصر ایران از مطالعه این اثر لذت خواهند برد، چرا که نثر روان و داستان گونه ی آن، خواننده را با خود همراه می سازد. دانشجویان رشته های علوم اجتماعی، مردم شناسی و تاریخ معماری تهران نیز می توانند از این کتاب به عنوان منبعی غنی برای درک تحولات فرهنگی و اجتماعی مرتبط با خانه های دوره گذار بهره ببرند. به طور کلی، هر کسی که به رابطه ی پیچیده انسان با محیط زیسته اش، مفهوم هویت مکانی و تأثیر معماری بر زندگی روزمره کنجکاو است، در این کتاب مطالب ارزشمندی خواهد یافت.

با علی طباطبایی بیشتر آشنا شویم

علی طباطبایی، نویسنده کتاب «خانه خوانی»، فارغ التحصیل رشته ی معماری است و از جمله پژوهشگرانی به شمار می رود که رویکردی متفاوت و انسانی به معماری دارند. علاقه او به پدیدارشناسی و ارتباط عمیق انسان با فضای زیسته اش، ریشه در تحصیلات و نگاه فلسفی او به این رشته دارد. کتاب «خانه خوانی» در واقع برآمده از پایان نامه ی کارشناسی ارشد اوست که توسط نشر اطراف به چاپ رسیده است. این موضوع نشان دهنده ی عمق پژوهش و دقت نظر طباطبایی در انتخاب موضوع و روش تحقیق است. او با تلفیق دانش معماری و رویکردهای فلسفی، توانسته اثری خلق کند که نه تنها برای متخصصان این حوزه مفید است، بلکه برای عموم علاقه مندان نیز قابل فهم و جذابیت دارد. علی طباطبایی با این اثر، گامی مهم در جهت پر کردن خلأ موجود در ادبیات معماری فارسی برداشته و نشان داده است که می توان از طریق روایت های انسانی، به درک عمیق تری از فضا و معنای آن دست یافت.

مشخصات کتاب الکترونیک

برای سهولت دسترسی و مطالعه، خلاصه کتاب خانه خوانی و نسخه کامل آن به صورت الکترونیک در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است. در ادامه، مشخصات دقیق این نسخه از کتاب در قالب یک جدول ارائه شده است:

نام مشخصه	توضیحات
نام کتاب	کتاب خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران
نویسنده	علی طباطبایی
ناشر چاپی	نشر اطراف
سال انتشار	1400
فرمت کتاب	EPUB
تعداد صفحات	136
زبان	فارسی
شابک	978-622-6194-26-6
موضوع کتاب	کتاب های مقاله و جستار ایرانی، کتاب های معماری

این اطلاعات به خوانندگان کمک می کند تا با جزئیات فنی کتاب آشنا شوند و در صورت تمایل، نسبت به تهیه نسخه الکترونیک آن اقدام کنند. فرمت EPUB به دلیل سازگاری با اکثر دستگاه های مطالعه الکترونیک، تجربه ی خوانش راحت و انعطاف پذیری را برای کاربران فراهم می آورد. همچنین، مشخص بودن ناشر و سال انتشار، اعتبار و جدید بودن اثر را تضمین می کند.

نقد بررسی و نظرات کتاب خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران

کتاب «خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران» با رویکردی نوآورانه و بین رشته ای، توانسته است توجه بسیاری از منتقدان و علاقه مندان به معماری و علوم انسانی را به خود جلب کند. یکی از نقاط قوت اصلی این اثر، توانایی نویسنده در تلفیق پدیدارشناسی و روایت پردازی است. علی طباطبایی به جای پرداختن به جنبه های صرفاً فنی یا زیبایی شناختی معماری، به عمق تجربه زندگی و حس «در خانه بودن» می رود. این رویکرد، کتاب را از یک اثر تخصصی معماری صرف متمایز کرده و آن را برای مخاطبان عام نیز جذاب می سازد.

اهمیت خانه های دوره گذار معماری تهران در این کتاب به خوبی برجسته شده است. این خانه ها، نمادی از تحولات اجتماعی و فرهنگی تهران در دهه های 1330 و 1340 شمسی هستند، زمانی که مدرنیزاسیون به تدریج وارد بافت شهری و زندگی روزمره مردم می شد. طباطبایی با روایت داستان های ساکنان این خانه ها، نشان می دهد که چگونه این فضاهای معماری، نه تنها شاهد این تغییرات بوده اند، بلکه خود نیز در شکل گیری هویت و خاطرات یک نسل نقش اساسی داشته اند. این کتاب به خواننده کمک می کند تا درک عمیق تری از مفهوم هویت مکانی و پیوند ناگسستنی آن با حافظه جمعی و فردی پیدا کند. نثر روان و شاعرانه ی نویسنده، در کنار انتخاب دقیق مصاحبه شوندگان و روایت هایشان، باعث شده تا کتاب «خانه خوانی» به اثری دلنشین و تأثیرگذار تبدیل شود.

برخی منتقدان، این کتاب را گامی مهم در تحلیل معماری و پژوهش های شهری می دانند که از روش های کیفی و انسانی برای درک پدیده های کالبدی استفاده می کند. این رویکرد، به ویژه در حوزه ی معماری که غالباً بر جنبه های مادی و عملکردی تمرکز دارد، بسیار تازه و ارزشمند است. کتاب همچنین می تواند به عنوان یک منبع الهام بخش برای معماران و طراحان باشد تا در خلق فضای خانه، فراتر از ابعاد فیزیکی، به ابعاد حسی و وجودی انسان نیز توجه کنند. «خانه خوانی» با دعوت به تأمل در معنای خانه، ما را به بازاندیشی در شیوه ی زندگی و ارتباطمان با محیط پیرامونمان فرامی خواند و نشان می دهد که چگونه معماری می تواند بستری برای شکل گیری داستان ها و خاطرات باشد.

این اثر نه تنها یک مطالعه موردی در تاریخ معماری تهران است، بلکه به عنوان یک درس بزرگ درباره ی رابطه ی پیچیده ی انسان با مکان، درسی برای تمامی رشته های مرتبط با فضای زیسته محسوب می شود.

با این حال، ممکن است برخی از مخاطبان که انتظار یک تحلیل معماری سنتی یا تاریخی را دارند، با رویکرد فلسفی و روایی کتاب کمی غافلگیر شوند. اما همین ویژگی است که «خانه خوانی» را منحصر به فرد می سازد و به آن عمق و غنا می بخشد. در نهایت، نظرات کلی درباره ی این کتاب بسیار مثبت بوده و از آن به عنوان اثری خواندنی، عمیق و متفاوت یاد می شود که توانسته پلی میان دنیای معماری و تجربه ی زیسته ی انسانی برقرار کند.

راهنمای مطالعه کتاب خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران

برای بهره مندی حداکثری از مطالعه کتاب «خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران»، پیشنهاد می شود که خوانندگان با رویکردی باز و تأملی عمیق به سراغ آن بروند. این کتاب صرفاً یک اثر اطلاعاتی نیست، بلکه دعوتی است به درک حسی و فلسفی از مفهوم خانه. اگر معمار یا دانشجوی معماری هستید، بر روی بخش هایی تمرکز کنید که به کاربرد پدیدارشناسی در تحلیل معماری و تأثیر فضا بر تجربه زندگی تأکید دارند. به این فکر کنید که چگونه می توانید این رویکرد را در پروژه های طراحی خود به کار ببندید و فضاهایی خلق کنید که فراتر از فرم، به معنا و حس تعلق بپردازند.

برای علاقه مندان به ادبیات و علوم انسانی، توصیه می شود که به جنبه های روایی و داستان گونه ی کتاب توجه ویژه ای داشته باشند. علی طباطبایی با مهارت خاصی، زندگی و خاطرات ساکنان خانه های دوره گذار را به تصویر کشیده است. سعی کنید خود را در جایگاه این افراد قرار دهید و با آن ها همذات پنداری کنید. به یاد آوردن خاطرات خودتان از خانه های قدیمی و ارتباطتان با فضای خانه می تواند به درک عمیق تر مفاهیم کتاب کمک کند. این کتاب می تواند جرقه بازاندیشی در مورد مفهوم هویت مکانی برای هر خواننده ای باشد.

نکته مهم دیگر، توجه به بستر تاریخی و اجتماعی دوره گذار معماری در تهران است. خانه های توصیف شده در کتاب، تنها بنا نیستند، بلکه آینه ای از تحولات شهری و فرهنگی دهه های 1330 و 1340 شمسی هستند. درک این بستر تاریخی به شما کمک می کند تا اهمیت تغییرات معماری و تأثیر آن بر سبک زندگی را بهتر درک کنید. همچنین، می توانید به مفاهیمی مانند «مکان کاوی» گاستون باشلار که در کتاب به آن اشاره شده، رجوع کرده و درک خود را از این مفاهیم فلسفی تعمیق بخشید. خواندن این کتاب با دقت و تأمل، نه تنها دانش شما را افزایش می دهد، بلکه به شما کمک می کند تا نگاهی متفاوت و انسانی تر به محیط زیسته ی خود داشته باشید و ارزش های پنهان در دل خانه ها و شهرها را کشف کنید.

کتاب های مرتبط

برای کسانی که از مطالعه خلاصه کتاب خانه خوانی و متن اصلی آن لذت برده اند و به دنبال آثاری با مضامین مشابه هستند، چندین کتاب مرتبط وجود دارد که می توانند به تعمیق درک آن ها از مفاهیم مطرح شده کمک کنند. یکی از مهم ترین آثار در حوزه پدیدارشناسی مکان، کتاب «بنیادهای پدیدارشناسی معماری» اثر کریستین نوربرگ-شولتز است که به بررسی عمیق رابطه انسان با فضا و معنای آن می پردازد و می تواند مکمل خوبی برای رویکرد طباطبایی باشد. همچنین، کتاب «بوطیقای فضا» نوشته گاستون باشلار که مفهوم «مکان کاوی» از آن برگرفته شده، اثری کلاسیک در این حوزه است که به بررسی ابعاد روانی و تخیلی فضای خانه می پردازد و بینش های ارزشمندی را ارائه می دهد.

در زمینه تاریخ معماری تهران و تحولات شهری ایران، کتاب هایی مانند «تهران، شهر چهار فصل» یا دیگر آثار مربوط به تاریخ معاصر شهر تهران می توانند دیدگاه وسیع تری از بستر اجتماعی و کالبدی خانه های دوره گذار ارائه دهند. این کتاب ها به خواننده کمک می کنند تا تحولات معماری را در کنار تغییرات اجتماعی و سیاسی آن دوران مشاهده کند و ارتباط میان آن ها را درک نماید. همچنین، هر اثری که به تجربه زندگی در بستر شهری و رابطه انسان با فضاهای شهری می پردازد، می تواند برای علاقه مندان به «خانه خوانی» جذاب باشد. به عنوان مثال، کتاب هایی که به مفهوم «حس مکان» یا «هویت شهری» می پردازند، می توانند به درک عمیق تر هویت مکانی در بستر گسترده تر شهر کمک کنند. این آثار به شما اجازه می دهند تا از زوایای مختلف به موضوع خانه، شهر و رابطه انسان با آن ها نگاه کنید و دانش خود را در این زمینه ها گسترش دهید.

کتاب خانه خوانی به چه موضوعی می پردازد؟

این کتاب به بررسی تجربه زندگی و حس «در خانه بودن» در خانه های دوره گذار معماری تهران (دهه های ۱۳۳۰ و ۱۳۴۰ شمسی) با رویکرد پدیدارشناسی و در قالب روایت های انسانی می پردازد. هدف آن کشف معنای عمیق تر فضای خانه فراتر از کالبد آن است.

کتاب خانه خوانی توسط کدام انتشارات منتشر شده است؟

کتاب «خانه خوانی؛ تجربه ی زندگی در خانه های دوره ی گذار معماری تهران» توسط نشر اطراف منتشر شده است. این ناشر به انتشار آثاری با کیفیت در حوزه های معماری، هنر و علوم انسانی شهرت دارد.

تاریخ انتشار کتاب خانه خوانی چه زمانی است؟

کتاب «خانه خوانی» برای اولین بار در سال 1400 شمسی (معادل 2021 میلادی) منتشر شده است. این اثر در ابتدا به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد نویسنده، علی طباطبایی، شکل گرفته بود.

چرا خانه های دوره گذار معماری تهران در این کتاب اهمیت دارند؟

خانه های دوره گذار معماری تهران در این کتاب اهمیت دارند زیرا نمادی از تحولات عمیق اجتماعی و فرهنگی در ایران هستند. این خانه ها نشان دهنده ی گذار از سنت به مدرنیته در سبک زندگی و ساخت وسازند و در شکل گیری هویت مکانی یک نسل نقش کلیدی داشته اند.