شکایت برای مزاحمت پیامکی

مزاحمت پیامکی، معضلی رایج در فضای ارتباطی امروز است که آرامش و امنیت روانی افراد را مختل می کند. خوشبختانه، قانون گذار ایران برای مقابله با این پدیده، ابزارهای حقوقی مؤثری را پیش بینی کرده است. افراد می توانند با آگاهی از حقوق خود و مراحل قانونی مربوط به شکایت از مزاحمت پیامکی، از طریق مراجع قضایی و اپراتورهای تلفن همراه، برای احقاق حقوق خود اقدام نمایند.

تلفن های همراه به ابزاری جدایی ناپذیر از زندگی روزمره تبدیل شده اند و در کنار مزایای بی شمار، بستری برای بروز برخی از رفتارهای آزاردهنده و مجرمانه نیز فراهم آورده اند. یکی از این پدیده ها، مزاحمت پیامکی است که می تواند شامل ارسال پیامک های توهین آمیز، تهدیدآمیز، مکرر و بی محتوا با هدف برهم زدن آرامش فرد باشد. مواجهه با چنین شرایطی، می تواند تجربه ای ناخوشایند و استرس زا برای قربانی باشد و بر کیفیت زندگی فردی و اجتماعی او تأثیر منفی بگذارد.

در این مقاله، به بررسی جامع ابعاد حقوقی و عملیاتی شکایت از مزاحمت پیامکی خواهیم پرداخت. هدف این است که با ارائه تعاریف قانونی، مصادیق جرم، مجازات های پیش بینی شده و راهنمای گام به گام نحوه شکایت، افراد قربانی این نوع آزار را با اطلاعات و ابزارهای لازم برای دفاع از حقوق خود توانمند سازیم. همچنین، به تفاوت های این جرم با سایر مزاحمت ها و چگونگی پیگیری آن در نهادهای مختلف، از اپراتورهای تلفن همراه تا دادسرا و دادگاه، می پردازیم تا خواننده با دیدی شفاف و کامل، مسیر قانونی را در پیش گیرد.

تعریف حقوقی مزاحمت پیامکی: جرم انگاری و مصادیق آن

برای پیگیری قانونی هر جرمی، ابتدا باید تعریف دقیق و مصادیق آن جرم را بر اساس قوانین موجود شناخت. مزاحمت پیامکی نیز از این قاعده مستثنی نیست و قانون گذار برای آن تعاریف و مجازات هایی را تعیین کرده است. درک صحیح این تعاریف، به شاکی کمک می کند تا با آگاهی کامل از ماهیت جرم، شکواییه خود را تنظیم کرده و ادله لازم را جمع آوری کند.

ماهیت قانونی مزاحمت پیامکی (ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی)

مزاحمت پیامکی در قوانین ایران، ذیل عنوان کلی ایجاد مزاحمت به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر جرم انگاری شده است. ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) به صراحت به این موضوع اشاره دارد: «هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.» این ماده قانونی، مبنای اصلی رسیدگی به شکایات مربوط به مزاحمت از طریق پیامک است.

عناصر تشکیل دهنده جرم مزاحمت پیامکی عبارت اند از:

• قصد عمد: مرتکب باید با علم و آگاهی و قصد ایجاد مزاحمت، اقدام به ارسال پیامک کند. صرف ارسال پیامک بدون قصد اخلال در آرامش دیگری، جرم تلقی نمی شود.
• برهم زدن آرامش: پیامک های ارسالی باید به نحوی باشد که به صورت عینی و قابل درک، آرامش و آسایش مخاطب را سلب نماید. معیار سنجش این برهم خوردن آرامش، عرف جامعه و قاضی رسیدگی کننده است.
• استفاده از دستگاه های مخابراتی: جرم باید از طریق ابزارهای مخابراتی نظیر تلفن همراه و با استفاده از قابلیت پیامک (SMS) صورت گیرد.

لازم به ذکر است که مزاحمت پیامکی با مزاحمت تلفنی (تماس های مکرر) و مزاحمت اینترنتی (آزار و اذیت از طریق شبکه های اجتماعی، ایمیل و سایر پلتفرم های آنلاین) تفاوت دارد. هرچند هر سه می توانند در دسته کلی آزار و اذیت قرار گیرند، اما از نظر تعریف حقوقی و برخی جزئیات رسیدگی، متمایز هستند. در مزاحمت پیامکی، تمرکز بر روی محتوا و تعداد پیامک های ارسالی است که منجر به سلب آرامش مخاطب می شود.

انواع مزاحمت های پیامکی مجرمانه

مصادیق مزاحمت پیامکی گسترده است و تنها به ارسال پیامک های بی محتوا محدود نمی شود. هرگونه پیامکی که با قصد سوء و برای اخلال در آرامش دیگری ارسال شود، می تواند تحت شمول این جرم قرار گیرد. برخی از رایج ترین انواع مزاحمت های پیامکی مجرمانه عبارت اند از:

• پیامک های حاوی توهین، افترا، تهمت و نشر اکاذیب: اگر پیامک های ارسالی شامل الفاظ رکیک، نسبت دادن جرم به فرد، انتشار شایعات دروغین یا اطلاعات کذب باشد، علاوه بر جرم مزاحمت پیامکی، می تواند مشمول جرائم دیگری نظیر توهین، افترا یا نشر اکاذیب نیز قرار گیرد که مجازات های سنگین تری را در پی دارد.
• پیامک های تهدیدآمیز: ارسال پیامک هایی که حاوی تهدید به قتل، آبروریزی، افشای اسرار شخصی، ضرر مالی یا جانی برای فرد یا خانواده اش باشد، علاوه بر مزاحمت پیامکی، می تواند جرم تهدید (ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی) محسوب شود.
• ارسال پیامک های مکرر و بی محتوا به قصد آزار و اذیت: گاهی مزاحم بدون اینکه محتوای خاصی ارسال کند، با ارسال مداوم و مکرر پیامک های خالی یا بی محتوا، قصد سلب آرامش و اعصاب خردی مخاطب را دارد. این رفتار نیز در صورت اثبات قصد عمد و برهم زدن آرامش، جرم محسوب می شود.
• سوءاستفاده از اطلاعات شخصی یا خانوادگی از طریق پیامک: اگر مزاحم با در اختیار داشتن اطلاعات شخصی یا خصوصی فرد، از طریق پیامک اقدام به افشای آن ها یا سوءاستفاده از این اطلاعات برای آزار قربانی کند، این عمل نیز جرم انگاری شده است.

مواردی که مزاحمت پیامکی جرم تلقی نمی شود

هرگونه پیامکی که برای فرد ارسال می شود، لزوماً به معنای وقوع جرم مزاحمت پیامکی نیست. برخی از پیامک ها، اگرچه ممکن است برای گیرنده ناخوشایند باشند، اما در دسته جرائم قرار نمی گیرند:

• پیامک های اطلاع رسانی یا تبلیغاتی: ارسال پیامک های تبلیغاتی از سوی شرکت ها یا نهادها، در صورتی که راه لغو اشتراک داشته باشند و تعداد و محتوای آن ها از حد متعارف خارج نشود، جرم محسوب نمی شود. برای مدیریت این نوع پیامک ها، سامانه ۱۹۵ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی راهکار مناسبی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
• پیامک های ارسالی بدون قصد ایجاد مزاحمت: اگر فردی به اشتباه یا بدون اطلاع از سلب آرامش دیگری، پیامی ارسال کند (مثلاً ارسال پیامک به شماره ای اشتباه)، این عمل فاقد رکن قصد عمد بوده و جرم مزاحمت پیامکی محقق نخواهد شد. برای اثبات جرم، باید عنصر عمد و قصد اخلال در آرامش، توسط شاکی ثابت شود.

مجازات های قانونی برای مزاحمت پیامکی

قانون گذار برای مقابله با پدیده مزاحمت پیامکی و حمایت از حقوق شهروندان، مجازات های مختلفی را پیش بینی کرده است. این مجازات ها صرفاً به حبس محدود نمی شوند و می تواند شامل جریمه نقدی، اقدامات تنبیهی از سوی اپراتورهای مخابراتی و حتی مسئولیت های مدنی برای جبران خسارت باشد. درک این مجازات ها، به شاکی کمک می کند تا از حقوق خود آگاه باشد و مزاحم نیز از پیامدهای قانونی عمل خود باخبر شود.

مجازات حبس و جزای نقدی

بر اساس ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، مجازات اصلی برای جرم مزاحمت پیامکی، حبس است. این ماده مقرر می دارد: «هرگاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید، علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.»

با این حال، با تصویب ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در سال ۱۳۹۹، حداقل و حداکثر میزان حبس در بسیاری از جرائم از جمله مزاحمت پیامکی، به نصف تقلیل یافته است. بنابراین، مجازات حبس برای این جرم، از ۷ روز و ۱۵ روز تا یک ماه و پانزده روز خواهد بود. در جرائمی با مجازات حبس کمتر از شش ماه، امکان تبدیل حبس به جزای نقدی جایگزین وجود دارد. این به معنای آن است که قاضی می تواند به جای صدور حکم حبس، متهم را به پرداخت مبلغی پول به عنوان جزای نقدی محکوم کند. این تصمیم معمولاً با توجه به سوابق متهم، شرایط ارتکاب جرم و نظر قاضی صادر می شود.

مطابق با ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی و ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، مجازات مزاحمت پیامکی می تواند شامل حبس از ۷ روز تا یک ماه و پانزده روز یا جزای نقدی جایگزین باشد.

اقدامات و مجازات های اپراتورهای مخابراتی

علاوه بر مجازات های قضایی، اپراتورهای مخابراتی نیز بر اساس اختیارات قانونی خود، می توانند اقداماتی را علیه فرد مزاحم انجام دهند. تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون تأسیس شرکت مخابرات ایران، به شرکت مخابرات اجازه می دهد تا در صورت احراز مزاحمت از طریق خطوط خود، اقداماتی تنبیهی را اعمال کند. این اقدامات معمولاً به صورت پلکانی و با هدف جلوگیری از تکرار جرم صورت می گیرد و به شرح زیر است:

1. اخطار کتبی: در مرحله اول، پس از احراز مزاحمت، اخطاریه کتبی برای فرد مزاحم ارسال می شود.
2. قطع یک هفته ای خط: در صورت تکرار مزاحمت پس از اخطار کتبی، خط تلفن فرد مزاحم به مدت یک هفته قطع می شود.
3. قطع سه ماهه خط: اگر مزاحمت برای بار سوم تکرار شود، خط تلفن به مدت سه ماه قطع خواهد شد.
4. سلب امتیاز خط: در صورت تکرار مزاحمت برای دفعات بعدی، شرکت مخابرات می تواند امتیاز خط تلفن فرد مزاحم را به طور کامل سلب کند. در هر مرحله از قطع ارتباط، برای تجدید ارتباط، فرد مزاحم ملزم به پرداخت هزینه های مربوطه خواهد بود.

این اقدامات اپراتورها، مکمل مجازات های قضایی است و نشان دهنده جدیت قانون گذار در برخورد با این نوع جرائم است.

تعدد جرم و مسئولیت های اضافی

در برخی موارد، مزاحمت پیامکی تنها جرم ارتکابی نیست و می تواند با جرائم دیگری همراه باشد. در چنین شرایطی، متهم با مجازات های مضاعفی روبرو خواهد شد:

• تعدد جرم: اگر مزاحمت پیامکی با جرائمی نظیر توهین، افترا، تهدید یا نشر اکاذیب همراه باشد، متهم به دلیل تعدد جرم، به اشد مجازات محکوم می شود. به عنوان مثال، اگر فردی از طریق پیامک، هم اقدام به تهدید کند و هم توهین، مجازاتی که برای او در نظر گرفته می شود، سنگین ترین مجازات از بین تمامی جرائم ارتکابی خواهد بود. علاوه بر این، شاکی می تواند خواستار اعاده حیثیت نیز شود.
• امکان مطالبه ضرر و زیان مادی و معنوی: بر اساس ماده ۱۳۱ قانون مجازات اسلامی، در صورتی که جرم مزاحمت پیامکی منجر به ضرر و زیان مادی یا معنوی برای شاکی شده باشد (مانند از دست دادن شغل به دلیل توهین پیامکی، یا بروز مشکلات روانی)، شاکی می تواند به عنوان مدعی خصوصی، دادخواست مطالبه ضرر و زیان را به دادگاه ارائه دهد. این ضرر و زیان به صورت جداگانه از مجازات اصلی جرم، توسط دادگاه بررسی و حکم آن صادر خواهد شد.
• غیرقابل گذشت بودن جرم: جرم مزاحمت پیامکی، به دلیل داشتن جنبه عمومی، از جرائم غیرقابل گذشت محسوب می شود. این بدان معناست که حتی اگر شاکی خصوصی (قربانی) رضایت دهد و از شکایت خود صرف نظر کند، جنبه عمومی جرم همچنان پابرجاست و دستگاه قضایی می تواند به پیگیری پرونده و صدور حکم مجازات ادامه دهد. البته، رضایت شاکی می تواند در تخفیف مجازات مؤثر باشد.

مراحل عملیاتی شکایت از مزاحمت پیامکی

مواجهه با مزاحمت پیامکی، هرچند آزاردهنده است، اما نباید منجر به ناامیدی شود. با طی کردن مراحل قانونی و جمع آوری مدارک لازم، می توان این مشکل را به صورت مؤثر پیگیری کرد. این بخش به تفصیل به راهنمای گام به گام و عملیاتی برای شکایت از مزاحمت پیامکی می پردازد.

جمع آوری مدارک و مستندات اولیه

اولین و مهم ترین گام در هر شکایت حقوقی یا کیفری، جمع آوری ادله اثبات جرم است. بدون مدارک کافی، پیگیری پرونده دشوار خواهد بود. برای شکایت از مزاحمت پیامکی، مدارک زیر از اهمیت بالایی برخوردارند:

• اسکرین شات از پیامک ها: از تمامی پیامک های مزاحم، بلافاصله اسکرین شات تهیه کنید. این اسکرین شات ها باید شامل تاریخ و ساعت دقیق ارسال پیامک، متن کامل پیامک و شماره تلفن یا نام فرستنده (در صورت نمایش) باشد. اطمینان حاصل کنید که اطلاعات مهم به وضوح در تصویر مشخص هستند.
• درخواست پرینت پیامک از اپراتور: پرینت پیامک ها از سوی اپراتور، مدرک معتبرتری در مراجع قضایی محسوب می شود. می توانید با مراجعه حضوری به دفاتر خدمات اپراتور خود و ارائه کارت ملی و سند مالکیت سیم کارت، درخواست پرینت پیامک های دریاففتی (و در برخی موارد، ارسالی) را طی یک بازه زمانی مشخص (مثلاً سه ماه اخیر) ارائه دهید. این پرینت شامل جزئیاتی مانند شماره مبدأ و مقصد، تاریخ و ساعت ارسال، و در برخی موارد (با حکم قضایی) محتوای پیامک ها خواهد بود.
• شهادت شهود (در صورت وجود): اگر افرادی از مزاحمت های پیامکی شما اطلاع دارند یا شاهد وقوع آن بوده اند، شهادت آن ها می تواند به تقویت پرونده شما کمک کند. اطلاعات تماس و هویت شهود باید در شکواییه ذکر شود.
• حفظ مکالمات و مدارک مرتبط دیگر: در صورتی که مزاحمت پیامکی با مزاحمت های تلفنی، اینترنتی یا سایر اشکال آزار و اذیت همراه بوده است، تمامی مکالمات ضبط شده، تصاویر، فیلم ها یا هر مدرک دیگری که ارتباطی با موضوع دارد را نیز جمع آوری و نگهداری کنید.

گزارش به اپراتورهای تلفن همراه

قبل از اقدام قضایی، می توانید موضوع را به اپراتور تلفن همراه خود گزارش دهید. این اقدام نه تنها می تواند به توقف مزاحمت منجر شود، بلکه گزارش ثبت شده در اپراتور، خود می تواند به عنوان مدرک تکمیلی در مراحل قضایی مورد استفاده قرار گیرد.

همراه اول

اگر مزاحمت از طریق سیم کارت همراه اول صورت گرفته یا شما مشترک همراه اول هستید و مزاحمت دریافت می کنید، می توانید از طریق روش های زیر اقدام نمایید:

• مراجعه حضوری: به یکی از مراکز تلفن ثابت (در تهران) یا ادارات مشترکین (در سایر استان ها) مراجعه کرده و فرم شکایت مربوط به مزاحمت پیامکی را تکمیل کنید. مدارک شناسایی و اسکرین شات پیامک ها را ارائه دهید.
• تماس با ۹۹۹۰: از طریق خط همراه اول خود با شماره ۹۹۹۰ یا از طریق تلفن ثابت با شماره ۰۹۹۹۰ تماس بگیرید و موضوع مزاحمت را گزارش دهید. اپراتور راهنمایی های لازم را ارائه خواهد داد و روند پیگیری از جمله ارسال اخطار و قطع خط را آغاز می کند.

در صورت اثبات مزاحمت، اپراتور همراه اول مجازات های پله ای (اخطار، قطع یک هفته ای، قطع یک ماهه، قطع سه ماهه و نهایتاً لغو اشتراک) را برای مزاحم در نظر خواهد گرفت و در صورت لزوم پرونده به مراجع قضایی ارجاع داده می شود.

ایرانسل

برای شکایت از مزاحمت پیامکی در اپراتور ایرانسل، مراحل زیر قابل انجام است:

• مراجعه حضوری به نمایندگی های حقوقی ایرانسل: اگر مزاحمت از یک سیم کارت ایرانسل انجام شده است، می توانید به یکی از نمایندگی های حقوقی ایرانسل مراجعه کرده و فرم شکایت را تکمیل کنید.
• پیگیری مشترک با اپراتور مبدأ/مقصد: اگر شما مشترک ایرانسل نیستید اما از یک سیم کارت ایرانسل برای شما مزاحمت ایجاد شده، باید به دفتر حقوقی اپراتور خود مراجعه کنید. در این صورت، موضوع از طریق همکاری اپراتور شما و شرکت ایرانسل پیگیری خواهد شد.

رایتل

مشترکین رایتل که مورد مزاحمت پیامکی قرار گرفته اند، می توانند به طرق زیر اقدام کنند:

• مراجعه حضوری: با در دست داشتن اصل کارت ملی و سند سیم کارت خود، به یکی از مراکز اصلی ارائه دهنده خدمات رایتل مراجعه و شکایت خود را ثبت نمایید.
• ارسال پستی: می توانید فرم رسیدگی به مزاحمت تلفنی را از وب سایت رایتل دانلود و پس از تکمیل و تأیید امضا در یکی از دفاتر اسناد رسمی، آن را به همراه کپی برابر اصل کارت ملی و کپی سند سیم کارت به آدرس شرکت رایتل ارسال کنید.

پیگیری پیامک های تبلیغاتی مزاحم (سامانه ۱۹۵)

پیامک های تبلیغاتی مکرر و ناخواسته، اگرچه اغلب جرم مزاحمت پیامکی تلقی نمی شوند، اما می توانند آزاردهنده باشند. برای مقابله با این نوع پیامک ها، می توانید از سامانه ۱۹۵ سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی استفاده کنید. این سامانه برای رسیدگی به شکایات مربوط به تبلیغات انبوه پیامکی راه اندازی شده است. با مراجعه به وب سایت ۱۹۵.ir و ثبت شکایت با ذکر شماره فرستنده و شرح گزارش، می توانید روند پیگیری را آغاز نمایید. اپراتورها موظف به قطع سرویس دهی به پنل های ارسال کننده پیامک های مزاحم تبلیغاتی هستند.

فرآیند قضایی شکایت از مزاحمت پیامکی

در صورتی که اقدامات اولیه از طریق اپراتورها به نتیجه نرسید یا ماهیت مزاحمت نیازمند پیگیری جدی تر قضایی باشد (مانند پیامک های تهدیدآمیز یا توهین آمیز)، باید از طریق مراجع قضایی اقدام کرد. این فرآیند شامل چندین مرحله است که به دقت باید طی شود:

۱. ثبت نام در سامانه ثنا

اولین گام ضروری برای هرگونه اقدام قضایی در ایران، ثبت نام در سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی (ثنا) است. تمامی ابلاغیه ها، اوراق قضایی و اطلاع رسانی های مربوط به پرونده شما از طریق این سامانه انجام می شود. بدون حساب کاربری ثنا، امکان پیگیری مؤثر پرونده وجود نخواهد داشت. می توانید به صورت حضوری در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت اینترنتی از طریق sana.adliran.ir اقدام به تشکیل حساب کاربری کنید.

۲. تنظیم و ثبت شکواییه مزاحمت پیامکی

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، باید شکواییه ای با موضوع مزاحمت پیامکی تنظیم کنید. این شکواییه باید شامل اطلاعات دقیق زیر باشد:

• مشخصات کامل شاکی: نام، نام خانوادگی، شماره ملی، آدرس و شماره تماس.
• مشخصات متهم (در صورت اطلاع): اگر مزاحم را می شناسید، اطلاعات هویتی او را قید کنید. در غیر این صورت، می توانید کلمه ناشناس را بنویسید و درخواست ردیابی شماره را مطرح کنید.
• شرح دقیق واقعه: تاریخ و ساعت وقوع مزاحمت ها، تعداد پیامک ها، محتوای پیامک ها و هرگونه جزئیات مرتبط دیگر را به صورت واضح و بدون ابهام شرح دهید.
• ادله اثبات جرم: به اسکرین شات ها، پرینت پیامک ها از اپراتور، شهادت شهود و سایر مدارک جمع آوری شده اشاره کنید.

برای تنظیم شکواییه می توانید از نمونه های موجود در اینترنت کمک بگیرید یا از یک وکیل متخصص مشاوره دریافت کنید. پس از تنظیم، شکواییه را به همراه تمامی مدارک و مستندات، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و ارسال نمایید.

۳. رسیدگی در دادسرا

پس از ثبت شکواییه، پرونده به دادسرای صالح (معمولاً دادسرای محل وقوع جرم که محل زندگی یا کار شاکی است) ارجاع می شود و سپس به یکی از شعب دادیاری یا بازپرسی ارسال می گردد. مراحل رسیدگی در دادسرا به شرح زیر است:

• استعلام از اپراتور: دادیار یا بازپرس، نامه ای به اپراتور مربوطه ارسال می کند تا صحت ادعای شاکی را بررسی و پرینت پیامک های مورد نظر را دریافت کند.
• ردیابی سیم کارت و شناسایی مزاحم: در صورتی که مزاحم ناشناس باشد، دادسرا از طریق اپراتورها، اقدام به ردیابی سیم کارت و شناسایی صاحب آن می کند. این فرآیند می تواند به کشف هویت واقعی مزاحم کمک شایانی کند.
• احضار و بازجویی متهم: پس از شناسایی، اخطاریه ای برای متهم ارسال می شود تا برای بازجویی و ارائه توضیحات در دادسرا حاضر شود. در صورت عدم حضور متهم پس از دو نوبت احضاریه، در نوبت سوم حکم جلب وی صادر خواهد شد.
• صدور قرار منع تعقیب یا قرار جلب به دادرسی و کیفرخواست: پس از تحقیقات، اگر ادله برای انتساب اتهام کافی نباشد، قرار منع تعقیب صادر می شود. اما اگر دلایل کافی بر وقوع جرم وجود داشته باشد، قرار جلب به دادرسی صادر و سپس دادستان کیفرخواست را صادر می کند و پرونده برای رسیدگی و صدور رأی به دادگاه ارسال خواهد شد.

۴. رسیدگی در دادگاه کیفری دو

پس از صدور کیفرخواست از سوی دادسرا، پرونده به دادگاه کیفری دو ارجاع داده می شود. در این مرحله:

• جلسه رسیدگی: دادگاه جلسه ای را برای رسیدگی به پرونده تعیین می کند. در این جلسه، طرفین (شاکی و متهم) فرصت دارند دفاعیات و دلایل خود را ارائه دهند.
• صدور رأی: پس از استماع اظهارات و بررسی مدارک، قاضی رأی مقتضی را صادر می کند که می تواند شامل برائت متهم یا محکومیت او به مجازات های قانونی باشد.

۵. تجدیدنظرخواهی

در صورتی که هر یک از طرفین به رأی صادر شده توسط دادگاه بدوی اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مدت بیست روز از تاریخ ابلاغ رأی، درخواست تجدیدنظرخواهی خود را ثبت کنند. پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارجاع داده می شود و این دادگاه مجدداً موضوع را بررسی کرده و رأی قطعی و لازم الاجرا را صادر می نماید. رأی صادر شده از دادگاه تجدیدنظر، معمولاً قطعی و غیرقابل اعتراض است.

مدارک مورد نیاز برای طرح شکایت مزاحمت پیامکی

برای اینکه روند شکایت از مزاحمت پیامکی به صورت مؤثر و بدون تأخیر طی شود، داشتن مدارک کامل و منظم از اهمیت بالایی برخوردار است. جمع آوری این مدارک پیش از مراجعه به مراجع قضایی یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، ضروری است. لیست مدارک لازم به شرح زیر است:

• اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه شاکی: برای احراز هویت شما به عنوان شاکی.
• سند مالکیت سیم کارت: برای اثبات مالکیت خط تلفنی که مورد مزاحمت قرار گرفته است. در صورت نیاز می توانید از دفاتر اپراتور خود کپی سند را تهیه کنید.
• تصاویر اسکرین شات از پیامک های مزاحم: شامل تاریخ، ساعت، متن کامل پیامک و شماره ارسال کننده. این تصاویر باید کاملاً واضح و خوانا باشند.
• پرینت پیامک های ارسالی از سوی اپراتور (در صورت موجود بودن): در صورتی که پیش تر از اپراتور درخواست پرینت پیامک کرده اید، این مدرک بسیار معتبر خواهد بود.
• نامه تأییدیه از شرکت مخابرات یا اپراتور (در صورت گزارش قبلی): اگر پیش از اقدام قضایی به اپراتور گزارش داده اید و نامه ای مبنی بر تأیید مزاحمت یا اقدامات اولیه از سوی آن ها دریافت کرده اید، آن را ضمیمه پرونده کنید.
• فهرست شهود و اطلاعات تماس آن ها (در صورت لزوم): اگر شاهدانی دارید که می توانند وقوع مزاحمت را تأیید کنند، مشخصات آن ها را در شکواییه ذکر کرده و در صورت نیاز، اطلاعات تماسشان را نیز ارائه دهید.
• هرگونه مدرک تکمیلی دیگر: شامل ضبط مکالمات تلفنی (در صورت مرتبط بودن)، پیام ها در شبکه های اجتماعی (اگر مزاحمت فراتر از پیامک بوده)، و هر مدرک دیگری که می تواند به اثبات ادعای شما کمک کند.

تهیه کپی از تمامی مدارک اصلی و ارائه آن ها به مراجع قضایی همراه با شکواییه، از الزامات است. دقت در ارائه کامل و صحیح مدارک، به تسریع روند رسیدگی و افزایش احتمال موفقیت در پرونده کمک شایانی می کند.

سوالات متداول

در ادامه به برخی از پرسش های رایج در خصوص شکایت از مزاحمت پیامکی پاسخ داده می شود تا ابهامات احتمالی برای مخاطبان برطرف گردد.

چگونه می توان مزاحم ناشناس را شناسایی کرد؟

اگر مزاحم ناشناس باشد و شماره او در لیست سیاه یا به صورت خصوصی باشد، شناسایی او به صورت مستقیم برای شاکی دشوار است. در چنین مواردی، پس از ثبت شکواییه در دادسرا، مرجع قضایی (دادیار یا بازپرس) از طریق نامه ای به اپراتور مربوطه، درخواست استعلام و ردیابی شماره سیم کارت مزاحم را خواهد کرد. اپراتور موظف است اطلاعات صاحب سیم کارت و جزئیات مربوط به پیامک ها را در اختیار مقام قضایی قرار دهد تا هویت مزاحم مشخص شود.

آیا برای طرح شکایت از مزاحمت پیامکی به وکیل نیاز است؟

از نظر قانونی، برای طرح شکایت از مزاحمت پیامکی نیازی به وکیل نیست و هر فردی می تواند شخصاً اقدام به ثبت شکواییه و پیگیری پرونده کند. با این حال، استفاده از خدمات یک وکیل متخصص در امور کیفری و جرائم رایانه ای، می تواند به دلیل تسلط او بر قوانین و رویه های قضایی، دقت در تنظیم شکواییه، جمع آوری مدارک و ارائه دفاعیات، روند پیگیری پرونده را تسهیل و احتمال موفقیت را افزایش دهد. وکیل همچنین می تواند شما را در جلسات دادگاه همراهی کند.

مدت زمان تقریبی رسیدگی به پرونده چقدر است؟

مدت زمان رسیدگی به پرونده های مزاحمت پیامکی بسته به عوامل متعددی متغیر است، از جمله حجم کاری دادسرا و دادگاه، پیچیدگی پرونده، تعداد طرفین، سرعت جمع آوری مدارک و همکاری اپراتورها در ارائه استعلامات. این فرآیند می تواند از چند هفته تا چند ماه به طول بینجامد. پرونده های با مدارک کامل و شواهد قوی، معمولاً سریع تر پیش می روند.

تفاوت شکایت از مزاحمت پیامکی به پلیس فتا و دادسرا چیست؟

پلیس فتا (پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات) بازوی اجرایی قوه قضائیه در زمینه جرائم رایانه ای و فضای مجازی است. در مورد مزاحمت پیامکی، شما مستقیماً به پلیس فتا مراجعه نمی کنید، بلکه ابتدا شکواییه خود را در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادسرا ارسال می کنید. دادسرا در مراحل تحقیق و جمع آوری ادله، ممکن است از پلیس فتا برای ردیابی و شناسایی مزاحم (به ویژه اگر از روش های پیچیده تری استفاده کرده باشد) کمک بگیرد. بنابراین، دادسرا مرجع اصلی رسیدگی قضایی است و پلیس فتا می تواند در مرحله کشف جرم و جمع آوری اطلاعات، به دادسرا کمک کند. در مواردی که مزاحمت از طریق پیامک های ارسال شده از طریق اپلیکیشن های اینترنتی یا شبکه های اجتماعی است، نقش پلیس فتا پررنگ تر می شود، اما باز هم شروع رسیدگی از طریق دادسرا است.

آیا پیامک های بدون محتوای توهین آمیز، اما مزاحم، قابل شکایت هستند؟

بله، حتی اگر پیامک ها حاوی توهین، افترا یا تهدید نباشند، اما با قصد عمد و به صورت مکرر و به نحوی ارسال شوند که آرامش و آسایش مخاطب را سلب کنند، مشمول جرم مزاحمت پیامکی (ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی) قرار می گیرند. معیار اصلی، قصد ایجاد مزاحمت و برهم زدن آرامش است، نه صرفاً محتوای توهین آمیز. در این موارد، جمع آوری اسکرین شات ها و درخواست پرینت از اپراتور برای اثبات تکرار و قصد مزاحمت، بسیار حیاتی است.

نتیجه گیری

مزاحمت پیامکی، هرچند ممکن است در ابتدا بی اهمیت به نظر برسد، اما می تواند تأثیرات مخربی بر آرامش و امنیت روانی افراد بگذارد. قانون گذار ایران با جرم انگاری این پدیده در ماده ۶۴۱ قانون مجازات اسلامی و پیش بینی مجازات های متناسب، راه را برای مقابله با مزاحمان هموار کرده است.

شناخت دقیق از تعریف قانونی جرم، مصادیق آن و تفکیک آن از پیامک های عادی یا تبلیغاتی، گام اول و اساسی برای هر فردی است که قربانی این پدیده شده است. همچنین، آگاهی از مجازات های قانونی، اعم از حبس، جزای نقدی و اقدامات تنبیهی اپراتورهای مخابراتی، به قربانیان این امکان را می دهد که با دیدی روشن تر، مسیر شکایت خود را آغاز کنند. مهمترین نکته این است که هیچ کس نباید مزاحمت پیامکی را تحمل کند، زیرا ابزارهای قانونی برای دفاع از حقوق شهروندی و بازیابی آرامش وجود دارد. با جمع آوری دقیق مدارک، گزارش به اپراتورها و پیگیری مراحل قضایی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، می توان به این مزاحمت ها پایان داد و عدالت را برقرار ساخت. اقدام به موقع و آگاهانه، کلید حل این مشکل است.