سهم ارث مرد از همسر

سهم ارث مرد از همسر متوفی یکی از موضوعات مهم و پرتکرار در حقوق ارث ایران است که به تفصیل در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، به ویژه در مواد مربوط به زوجین، تبیین شده است. مرد در صورت وجود نکاح دائم و عدم موانع قانونی، از همسر خود ارث می برد. میزان این سهم بر اساس وجود یا عدم وجود فرزند برای زن متوفی تعیین می شود. آگاهی دقیق از این مقررات برای ذی نفعان و پیشگیری از اختلافات احتمالی ضروری است.

موضوع ارث همواره یکی از حساس ترین و پیچیده ترین مسائل حقوقی در بطن خانواده و اجتماع به شمار می آید. پس از فوت یک فرد، تعیین تکلیف اموال و دارایی های وی که تحت عنوان ترکه شناخته می شود، نیازمند شناخت دقیق و عمیق از قوانین مربوطه است. یکی از ابعاد مهم این موضوع،

سهم ارث مرد از همسر متوفی است که در قانون مدنی ایران جایگاه ویژه ای دارد. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و شفاف، به بررسی کلیه ابعاد قانونی، شرایط و نحوه محاسبه سهم الارث مرد از همسرش می پردازد. در این مسیر، تلاش می شود تا با زبانی تخصصی اما قابل فهم برای عموم، به سؤالات و ابهامات رایج پاسخ داده شود و باورهای نادرست احتمالی تصحیح گردند.

مفهوم ترکه و مبانی حقوقی ارث در ایران

پیش از ورود به جزئیات سهم ارث مرد از همسر، لازم است ابتدا به مبانی کلی و مفاهیم اساسی حقوق ارث در ایران اشاره شود. درک صحیح این مفاهیم، زمینه را برای تحلیل دقیق تر شرایط و محاسبات بعدی فراهم می آورد.

ترکه چیست؟

واژه «ترکه» در اصطلاح حقوقی به مجموعه اموال، دارایی ها، حقوق مالی و بدهی هایی اطلاق می شود که از شخص متوفی بر جای می ماند. این مجموعه شامل اموال منقول (مانند خودرو، وجه نقد، اثاثیه) و غیرمنقول (مانند زمین، ساختمان)، طلب ها، و حتی دیون و تعهدات مالی است. به عبارت دیگر، ترکه صرفاً شامل دارایی های مثبت نیست، بلکه دیون و تعهدات متوفی نیز جزء آن محسوب شده و پیش از تقسیم بین وراث، باید از آن پرداخت شوند. پس از کسر دیون، واجبات مالی (مانند مهریه پرداخت نشده) و وصایای متوفی، مابقی اموال بین وراث قانونی تقسیم می گردد.

موجبات ارث: سبب و نسب

بر اساس ماده 861 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، موجبات ارث دو چیز است: «نسب» و «سبب». رابطه نسبی به پیوندهای خونی اطلاق می شود؛ مانند رابطه بین پدر و فرزند، مادر و فرزند، یا خواهر و برادر. در مقابل، رابطه سببی ناشی از عقد نکاح صحیح و دائم است که میان زن و شوهر ایجاد می شود. قانونگذار این رابطه را به عنوان یکی از مهم ترین موجبات ارث قلمداد کرده و سهم هر یک از زوجین را از ترکه دیگری در شرایط خاص تعیین نموده است. رابطه زوجیت به واسطه عقد دائم، یکی از قوی ترین اسباب ارث به شمار می رود که حتی با وجود وراث نسبی از طبقات مختلف، همواره سهم خود را دریافت می کند.

شرط توارث زوجین: نکاح دائم و عدم توارث در عقد موقت

توارث میان زن و شوهر صرفاً در صورتی محقق می شود که عقد نکاح میان آن ها، یک «نکاح دائم» و صحیح باشد. ماده 940 قانون مدنی به صراحت بیان می دارد: زوجین که زوجیت آن ها دائمی باشد و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند. این ماده کلیدی، اساس ارث بری زوجین از یکدیگر را تشکیل می دهد. بنابراین، در

عقد موقت (صیغه)، حتی اگر مدت آن طولانی باشد، توارث میان زن و مرد صورت نمی گیرد، مگر آنکه طرفین در ضمن عقد، شرط توارث کرده باشند که این نیز محل بحث و اختلاف نظرهایی در فقه و حقوق است؛ اما رأی غالب بر عدم تأثیر شرط در این خصوص است زیرا قواعد ارث از قواعد آمره محسوب می شوند و توافق بر خلاف آن ها صحیح نیست.

شرایط لازم برای ارث بردن مرد از همسر متوفی

ارث بردن مرد از همسر متوفی، مستلزم احراز شرایط قانونی خاصی است که در قانون مدنی به وضوح بیان شده اند. وجود هر یک از این شرایط، ضروری و عدم وجود آن ها، مانع از ارث بری خواهد شد.

وجود عقد نکاح دائم صحیح و معتبر

اساسی ترین شرط برای ارث بردن مرد از همسرش، وجود یک عقد نکاح دائم، صحیح و معتبر در زمان فوت زن است. صحت عقد نکاح به معنای رعایت کلیه شرایط شرعی و قانونی مربوط به عقد (مانند بلوغ، عقل، اختیار، قصد انشا و عدم وجود موانع ازدواج) است. اگر عقد نکاح به هر دلیلی باطل بوده باشد (مثلاً به دلیل وجود موانع نسبی یا سببی که موجب حرمت دائمی می شود)، توارث نیز محقق نخواهد شد. همچنین، همانطور که پیشتر اشاره شد،

صرفاً عقد دائم موجب توارث است و در عقد موقت، مرد از همسر خود ارث نمی برد.

زنده بودن شوهر در زمان فوت همسر

یکی دیگر از شرایط بنیادین برای تحقق ارث، «حیات» وارث در زمان فوت مورث است. به این معنی که مرد باید در لحظه فوت همسرش، زنده باشد. اگر مرد پیش از همسر خود فوت کرده باشد، یا همزمان با او فوت کند (و امکان تعیین تقدم و تأخر فوت نباشد)، ارثی به او تعلق نمی گیرد. البته در مورد فوت همزمان یا «مقارن» (مانند فوت در یک حادثه رانندگی یا سقوط هواپیما)، قانونگذار در مواردی (مانند سقوط یا غرق شدن) فرض توارث را در نظر گرفته است که باید با دقت به مواد قانونی مربوطه مراجعه شود. در حالت عادی، اگر تقدم و تأخر فوت مشخص نباشد، وراث هر یک از زوجین ارث می برند، اما زوجین از یکدیگر ارث نمی برند.

عدم وجود موانع ارث

حتی با وجود عقد نکاح دائم و زنده بودن مرد در زمان فوت همسر، ممکن است موانعی قانونی وجود داشته باشند که مرد را از ارث بردن محروم کنند. مهم ترین این موانع عبارتند از:

• قتل عمدی مورث (زن توسط شوهر): اگر مرد به صورت عمدی همسر خود را به قتل برساند، از ترکه او ارث نمی برد. این حکم بر اساس اصل «قاتل از ارث ممنوع است» در فقه اسلامی و حقوق ایران استوار است.
• لعان: لعان یکی از راه های شرعی برای انکار ابوت فرزند است. در صورت وقوع لعان بین زوجین، رابطه توارث بین آن ها از بین می رود و شوهر از زن ارث نمی برد.
• کفر: بر اساس فقه شیعه، کافر از مسلمان ارث نمی برد. بنابراین، اگر زن مسلمان باشد و شوهر کافر، مرد از زن ارث نمی برد. البته این قاعده دارای جزئیات و استثنائاتی است که بررسی آن ها خارج از حوصله این مقاله است.
• سایر موانع عمومی ارث: موانع دیگری مانند ولد زنا بودن نیز به طور کلی مانع از ارث بری هستند که در این بحث کمتر به رابطه زوجین مربوط می شود.

وضعیت ارث در طلاق

وضعیت توارث زوجین پس از طلاق، بسته به نوع طلاق و زمان فوت متفاوت است. قانون مدنی این شرایط را به دقت مشخص کرده است:

• طلاق رجعی در ایام عده: بر اساس ماده 943 قانون مدنی، اگر زن و مرد در زمان عده طلاق رجعی فوت کنند، از یکدیگر ارث می برند. زیرا در طلاق رجعی، رابطه زوجیت به طور کامل منقطع نشده و امکان رجوع وجود دارد.
• طلاق بائن و پس از اتمام عده: در طلاق بائن (مانند طلاق خلع، مبارات یا طلاقی که زن یائسه است) و همچنین پس از اتمام مدت عده در طلاق رجعی، رابطه زوجیت به طور کامل قطع می شود و زن و مرد از یکدیگر ارث نمی برند.
• طلاق در دوران بیماری شوهر یا زن: ماده 944 قانون مدنی وضعیت خاصی را برای طلاقی که در دوران بیماری مرد رخ می دهد، در نظر گرفته است. اگر مرد در حال بیماری، زن خود را طلاق دهد و در مدت یک سال از تاریخ طلاق به دلیل همان بیماری فوت کند و زن نیز در این مدت ازدواج نکرده باشد، زن از او ارث می برد. همین حکم برای زن نیز جاری است؛ یعنی اگر زن در حال بیماری طلاق بگیرد و در مدت یک سال فوت کند، مرد از او ارث می برد. البته این موضوع در مورد طلاق توافقی و با اراده هر دو طرف، شرایط خاص خود را دارد.

شرط اساسی توارث زوجین، وجود نکاح دائم صحیح در زمان فوت است و در عقد موقت یا پس از طلاق بائن و اتمام عده، ارث بری متوقف می شود، مگر در موارد استثنایی طلاق رجعی در عده یا طلاق در دوران بیماری خاص.

نحوه محاسبه سهم الارث مرد از همسر: سناریوهای قانونی

میزان سهم الارث مرد از همسر متوفی، بر اساس مواد 913 و 949 قانون مدنی، در دو سناریوی اصلی تعیین می شود: وجود فرزند برای متوفی و عدم وجود فرزند.

سهم الارث مرد از زن در صورت وجود فرزند یا اولاد برای متوفی

بر اساس ماده 913 قانون مدنی، اگر زن متوفی دارای فرزند یا اولاد باشد، سهم الارث مرد از کلیه اموال (منقول و غیرمنقول) ترکه او، «یک چهارم» (1/4) خواهد بود. منظور از فرزند متوفی تنها فرزندان مشترک زن و شوهر نیست، بلکه شامل فرزندان زن از ازدواج های قبلی او نیز می شود. در واقع، هر فرزندی که نسبش به زن متوفی برسد، در اینجا محاسبه می شود.

مثال کاربردی: فرض کنید زنی فوت کرده و ترکه او شامل یک آپارتمان به ارزش 4 میلیارد تومان، یک خودرو به ارزش 500 میلیون تومان، و حساب بانکی حاوی 200 میلیون تومان وجه نقد است. مجموع ترکه 4,700,000,000 تومان است. اگر این زن دارای یک فرزند (چه از این شوهر و چه از همسر قبلی) باشد، سهم الارث شوهر یک چهارم از این مبلغ خواهد بود: 4,700,000,000 / 4 = 1,175,000,000 تومان.

سهم الارث مرد از زن در صورت عدم وجود فرزند یا اولاد برای متوفی

اگر زن متوفی هیچ فرزند یا اولاد و حتی نوه ای نداشته باشد، سهم الارث مرد از کلیه اموال (منقول و غیرمنقول) ترکه او، «یک دوم» (1/2) خواهد بود. این حکم نیز مستند به ماده 913 قانون مدنی است که فرض ارث بری زوجین را در کنار سایر وراث بیان می کند.

مثال کاربردی: فرض کنید زنی فوت کرده و ترکه او نیز همان 4 میلیارد و 700 میلیون تومان است، اما هیچ فرزند یا نوه ای ندارد. در این صورت، سهم الارث شوهر یک دوم از مجموع ترکه خواهد بود: 4,700,000,000 / 2 = 2,350,000,000 تومان.

سهم الارث مرد از زن در صورتی که مرد تنها وارث زن باشد (رد به زوج)

یک حالت خاص دیگر که در ماده 949 قانون مدنی پیش بینی شده، زمانی است که زن متوفی هیچ وارث نسبی (مانند فرزند، والدین، خواهر و برادر، عمو، دایی و غیره) نداشته باشد و تنها وارث او، همسرش باشد. در این حالت، ابتدا سهم فرض مرد که یک دوم از ترکه است به او تعلق می گیرد. سپس، بر اساس قاعده «رد به زوج»، مابقی ترکه که بدون وارث نسبی باقی مانده، به خود زوج برگردانده می شود. به این ترتیب، مرد تمام ترکه زن را به ارث می برد.

مثال کاربردی: اگر زنی با 100 میلیون تومان ترکه فوت کند و تنها وارث او شوهرش باشد (یعنی هیچ فرزند، پدر، مادر، خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ و سایر وراث نسبی نداشته باشد)، مرد ابتدا فرض خود که 50 میلیون تومان (یک دوم) است را دریافت می کند. سپس 50 میلیون تومان باقیمانده نیز به او رد شده و در مجموع تمام 100 میلیون تومان ترکه به مرد می رسد. این وضعیت

استثنایی برای زوجین است، زیرا در مورد زوجه (زن)، چنین ردی به او صورت نمی گیرد و مابقی ترکه در صورت نبود سایر ورثه، به حاکم تعلق می گیرد.

سهم الارث مرد از زن در کنار سایر وراث

سهم الارث مرد (یک چهارم یا یک دوم) همواره یک فرض ثابت است و به دلیل رابطه سببیت، این سهم ابتدا از ترکه جدا شده و به مرد داده می شود. پس از کسر سهم مرد، مابقی ترکه (سه چهارم یا یک دوم) باقیمانده، طبق طبقات و درجات ارث، بین سایر وراث نسبی زن (مانند والدین متوفی، فرزندان، خواهر و برادر و …) تقسیم می شود. به عبارت دیگر، سهم مرد هرگز باعث محرومیت یا کاهش سهم دیگر وراث در فرض های قانونی آن ها نمی شود، بلکه فرض او از ابتدای ترکه جدا می گردد و سپس نوبت به وراث نسبی می رسد.

برای روشن شدن میزان سهم الارث مرد از همسر در شرایط مختلف، جدول زیر می تواند مفید باشد:

شرایط	سهم الارث مرد از همسر	ماده قانونی مرتبط
وجود فرزند یا اولاد برای متوفی	یک چهارم (1/4) از کلیه اموال ترکه	ماده 913 قانون مدنی
عدم وجود فرزند یا اولاد برای متوفی	یک دوم (1/2) از کلیه اموال ترکه	ماده 913 قانون مدنی
مرد تنها وارث زن باشد (بدون هیچ وارث نسبی)	تمام ترکه (یک دوم فرض + یک دوم رد)	ماده 949 قانون مدنی

ابهامات و سوالات رایج در مورد ارث مرد از زن

در خصوص

سهم ارث مرد از همسر، همواره ابهامات و پرسش های متعددی در ذهن عموم مردم و حتی در فرآیندهای قضایی مطرح می شود که نیاز به تبیین دقیق قانونی دارند. در این بخش، به برخی از مهم ترین و پرتکرارترین این سوالات پاسخ می دهیم.

آیا قانون جدیدی برای ارث مرد از زن وجود دارد؟

با قاطعیت می توان گفت که

هیچ قانون جدیدی مبنی بر تغییر اساسی در سهم ارث مرد از زن به تصویب نرسیده است. قوانین مربوط به ارث در ایران، ریشه در فقه اسلامی و اصول شرع مقدس دارند و مواد مربوط به آن در قانون مدنی (مصوب سال 1307 و اصلاحات بعدی) ثابت و مستحکم باقی مانده اند. هرگونه تغییر در این قواعد که از قواعد آمره به شمار می روند، مستلزم تغییرات بنیادین در مبانی حقوقی و فقهی کشور است که تاکنون رخ نداده است. بنابراین، هر آنچه در مورد قانون جدید ارث مرد از زن مطرح می شود، غالباً شایعات یا برداشت های نادرست از مواد موجود است و مبنای قانونی ندارد. محاسبات و شرایط ارث بری مرد از همسر، همچنان بر اساس مواد 913، 940 و 949 قانون مدنی انجام می پذیرد.

آیا شوهر از دیه زن ارث می برد؟

این یک باور رایج اما

نادرست است.

دیه، جزو ترکه متوفی محسوب نمی شود. دیه به دلیل صدمه بدنی یا فوت ناشی از جرم پرداخت می شود و ماهیت آن با اموال و دارایی های متوفی متفاوت است. دیه مستقیماً به ورثه خاصی پرداخت می گردد که قانون تعیین کرده است، نه اینکه ابتدا وارد ترکه شده و سپس بین همه وراث تقسیم شود. در مورد دیه نفس، اولیای دم متوفی (که معمولاً همان وراث هستند) آن را دریافت می کنند، اما نحوه تقسیم آن بر اساس قواعد ارث نیست و شوهر تنها در صورتی از دیه ارث می برد که از اولیای دم زن نیز باشد و سهم او بر اساس مقررات دیه تعیین می شود، نه قواعد عمومی ارث. برای مثال، در قتل عمد، پدر و مادر و فرزندان از اولیای دم محسوب می شوند.

سهم ارث مرد از زن دوم یا سایر زنان (در صورت تعدد زوجات مرد)

در صورتی که مردی به طور همزمان دارای

چندین همسر دائم باشد و یکی از آن ها فوت کند،

سهم ارث مرد از هر یک از زنان متوفی به صورت جداگانه و مستقل محاسبه می شود. به عبارت دیگر، تعداد همسران دیگر مرد، تأثیری بر سهم الارث او از همسر متوفی ندارد. سهم او از ترکه همسر متوفی، همچنان بر اساس وجود یا عدم وجود فرزند برای همان همسر متوفی (یک چهارم یا یک دوم) تعیین می شود. اگر شوهر پس از فوت یکی از زنانش، ازدواج مجدد کند نیز، باز هم این امر بر سهم او از ترکه همسر متوفی تأثیری نخواهد داشت.

وضعیت اموال مشترک زن و شوهر پس از فوت زن

در بسیاری از زندگی ها، زن و شوهر به صورت مشترک اموالی را خریداری می کنند؛ خواه خانه، خودرو یا حساب بانکی مشترک. پس از فوت زن، نحوه برخورد با این اموال مشترک اهمیت می یابد. ابتدا باید

تفکیک مالکیت صورت گیرد. آنچه به عنوان ترکه زن محسوب می شود، تنها سهم و مالکیت او از این اموال است. برای مثال، اگر یک خانه به صورت مشاع با نسبت 50-50 خریداری شده باشد، پس از فوت زن، تنها 50 درصد از آن خانه جزو ترکه زن قرار می گیرد و مرد نمی تواند ادعای مالکیت تمام آن را داشته باشد. این 50 درصد وارد ترکه شده و سپس سهم الارث مرد و سایر وراث از آن محاسبه و پرداخت می گردد. اثبات سهم مالکیت هر یک از زوجین در اموال مشترک، با ارائه سند، فاکتور خرید، یا هر دلیل دیگری امکان پذیر است.

تاثیر بدهی ها و دیون زن بر سهم الارث مرد

موضوع مهمی که اغلب مورد غفلت قرار می گیرد، این است که ترکه شامل دارایی های مثبت و منفی است.

قبل از هرگونه تقسیم ترکه بین وراث، ابتدا باید

بدهی ها، دیون و واجبات مالی زن متوفی از مجموع دارایی های او پرداخت شود. این دیون می تواند شامل مهریه زن (در صورتی که پرداخت نشده باشد و زن طلبکار بوده)، وام های بانکی، بدهی به اشخاص حقیقی و حقوقی، و سایر تعهدات مالی باشد. پس از کسر و پرداخت تمامی این دیون و واجبات، آنچه باقی می ماند، «ماترک خالص» نامیده می شود که سپس بین وراث، از جمله مرد، تقسیم می گردد. در صورتی که دارایی های متوفی کمتر از دیون او باشد، ورثه تنها به اندازه اموالی که به ارث برده اند، مسئول پرداخت دیون خواهند بود و مسئولیتی فراتر از آن ندارند.

آیا مرد از مهریه پرداخت نشده زن ارث می برد؟

این سوال می تواند کمی گمراه کننده باشد.

مهریه، دین مرد به زن است. اگر مهریه زن در زمان حیات او به طور کامل پرداخت نشده باشد، این مهریه جزو ترکه زن محسوب می شود؛ اما نه به عنوان بدهی مرد به زن که مرد از آن ارث ببرد. بلکه به عنوان یک طلب که زن از شوهر خود داشته است. پس از فوت زن، ورثه او (از جمله خود مرد به عنوان وارث) می توانند مطالبه مهریه زن از مرد را مطرح کنند. یعنی مرد باید سهم مهریه زن را به عنوان بدهی خود به ترکه پرداخت کند. سپس، این مبلغ مهریه نیز به همراه سایر اموال زن، جزو ترکه محسوب شده و بین وراث، از جمله مرد، طبق سهم الارث قانونی شان تقسیم می شود. به عبارت دیگر، مرد از مهریه ای که خودش بدهکار بوده، مستقیماً ارث نمی برد، بلکه این مهریه وارد ترکه شده و سپس بخشی از آن (یک چهارم یا یک دوم) به واسطه سهم الارث قانونی اش به او بازمی گردد.

بدهی ها و دیون متوفی، از جمله مهریه پرداخت نشده، قبل از هرگونه تقسیم ترکه باید از اموال متوفی پرداخت شوند تا ماترک خالص برای تقسیم بین ورثه، از جمله مرد، مشخص گردد.

مراحل عملی و اداری پس از فوت همسر برای تعیین و دریافت ارث

پس از فوت همسر، فرآیند تعیین و دریافت سهم الارث نیازمند طی کردن مراحل اداری و قانونی مشخصی است. آگاهی از این مراحل به مردان کمک می کند تا با آمادگی بیشتری این مسیر را طی کرده و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری نمایند.

اخذ گواهی فوت

اولین گام پس از فوت یک فرد، اخذ

گواهی فوت است. این گواهی توسط اداره ثبت احوال صادر می شود و تاریخ و علت فوت را تأیید می کند. گواهی فوت مدرک اساسی و لازم برای شروع هرگونه اقدام حقوقی مربوط به ارث و انحصار وراثت است.

درخواست گواهی انحصار وراثت

پس از اخذ گواهی فوت، مهم ترین گام،

درخواست گواهی انحصار وراثت است. این گواهی توسط شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی صادر می شود و در آن، نام، مشخصات و نسبت وراث قانونی (از جمله همسر) با متوفی، و میزان سهم الارث هر یک به صورت کلی مشخص می گردد. برای درخواست این گواهی، مدارکی نظیر گواهی فوت، شناسنامه و کارت ملی متوفی و کلیه وراث، عقدنامه ازدواج دائم (برای اثبات رابطه زوجیت)، و استشهادیه شهود مورد نیاز است. این گواهی در دو نوع محدود (برای ترکه کمتر از مبلغ مشخص) و نامحدود (برای ترکه با ارزش بیشتر) صادر می شود و برای انتقال اموال متوفی به نام وراث، الزامی است.

تحریر و تقویم ترکه

تحریر ترکه به معنای

شناسایی و صورت برداری دقیق از کلیه اموال و دیون متوفی است. این فرآیند می تواند با درخواست هر یک از وراث یا طلبکاران از دادگاه صورت گیرد و در آن، تمامی دارایی ها (منقول و غیرمنقول) و بدهی های متوفی با ذکر جزئیات و ارزش تقریبی آن ها مشخص می شود. تقویم ترکه نیز به معنای

ارزش گذاری رسمی اموال متوفی است که معمولاً توسط کارشناس رسمی دادگستری انجام می شود. این مرحله برای تعیین دقیق سهم هر وارث و همچنین پرداخت مالیات بر ارث اهمیت فراوانی دارد.

پرداخت دیون و وصایا

همانطور که پیش تر اشاره شد،

پیش از تقسیم هرگونه ارث، دیون و بدهی های متوفی و سپس وصایای او باید پرداخت شود. دیون شامل بدهی های مالی، مهریه، نفقه و … است. وصایا نیز به دو دسته تملیکی و عهدی تقسیم می شوند. وصایای تملیکی تا

یک سوم از اموال متوفی نافذ هستند و نیاز به اجازه وراث ندارند؛ اما مازاد بر آن، منوط به رضایت وراث است. پرداخت این موارد، از اهمیت شرعی و قانونی بالایی برخوردار است و در غیر این صورت، تقسیم ترکه صحیح نخواهد بود.

تقسیم ترکه و درخواست افراز اموال

پس از انجام مراحل فوق و مشخص شدن ماترک خالص، وراث می توانند برای

تقسیم ترکه اقدام کنند. تقسیم ترکه می تواند به دو صورت انجام شود: توافقی یا قضایی. در تقسیم توافقی، وراث با رضایت یکدیگر و با امضای یک تقسیم نامه، اموال را بین خود تقسیم می کنند. در صورت عدم توافق، هر یک از وراث می تواند از دادگاه درخواست تقسیم ترکه را مطرح کند. اگر اموال به صورت مشاع باشند (مانند یک قطعه زمین مشترک)، درخواست

افراز اموال به معنای جدا کردن سهم هر یک از وراث از اموال مشاع نیز می تواند به دادگاه ارائه شود. دادگاه با ارجاع به کارشناس، نسبت به تقسیم عادلانه و قانونی اموال اقدام خواهد کرد.

مدارک مورد نیاز کلی برای این فرآیند

به طور کلی، برای طی کردن فرآیند انحصار وراثت و تقسیم ترکه، مدارک زیر مورد نیاز است:

• گواهی فوت متوفی
• شناسنامه و کارت ملی متوفی و کلیه وراث
• عقدنامه رسمی ازدواج دائم متوفی
• استشهادیه محضری گواهان (برای گواهی انحصار وراثت)
• سند مالکیت اموال متوفی (مانند سند خانه، دفترچه خودرو، مدارک حساب بانکی)
• در صورت وجود، وصیت نامه رسمی یا عادی متوفی
• گواهی عدم بدهی مالیاتی (مفاصاحساب مالیات بر ارث)

جمع آوری دقیق و به موقع این مدارک، نقش بسزایی در تسریع روند اداری و قضایی خواهد داشت.

جمع بندی و نتیجه گیری

سهم ارث مرد از همسر متوفی، موضوعی با ابعاد حقوقی روشن در قانون مدنی ایران است که با توجه به شرایط خاص هر پرونده، تعیین می شود. محور اصلی این موضوع، وجود عقد نکاح دائم، زنده بودن زوج در زمان فوت زوجه و عدم وجود موانع قانونی ارث بری است. میزان سهم الارث مرد، در صورت وجود فرزند برای زن متوفی، یک چهارم (1/4) و در صورت عدم وجود فرزند، یک دوم (1/2) از کلیه اموال ترکه است. در موارد خاصی که مرد تنها وارث زن باشد، بر اساس قاعده رد به زوج، تمام ترکه به او تعلق می گیرد.

توجه به این نکته ضروری است که دیه جزو ترکه محسوب نمی شود و قوانین مربوط به آن متفاوت است، همچنین هیچ قانون جدیدی برای تغییر اساسی در سهم الارث مرد از زن به تصویب نرسیده است. مراحل اداری پس از فوت همسر، از اخذ گواهی فوت و انحصار وراثت تا تحریر ترکه و پرداخت دیون، همگی نیازمند دقت و آگاهی قانونی هستند. با توجه به پیچیدگی های احتمالی در فرآیندهای انحصار وراثت و تقسیم ترکه، و نیز حساسیت های عاطفی و مالی مرتبط با این موضوع،

مشورت با وکیل متخصص ارث می تواند به شما در درک صحیح حقوق خود، پیشگیری از اشتباهات، و تسریع فرآیند دریافت ارث کمک شایانی کند. کارشناسان حقوقی با تخصص در این حوزه، آماده ارائه مشاوره های دقیق و راهنمایی های لازم در خصوص پرونده های ارث، متناسب با شرایط خاص شما هستند.