سو استفاده یعنی چه

سوءاستفاده به معنای استفاده ناعادلانه، نادرست یا آسیب رسان از قدرت، موقعیت، اعتماد یا منابع یک فرد دیگر برای کسب منفعت شخصی یا اعمال کنترل است. این پدیده تنها به خشونت فیزیکی محدود نمی شود و می تواند در ابعاد عاطفی، روانی، جنسی و مالی نیز نمود یابد و آسیب های عمیق و پنهانی را به قربانی تحمیل کند.

سوءاستفاده پدیده ای پیچیده و چندوجهی است که در بافت های مختلف روابط انسانی، از جمله روابط عاطفی، خانوادگی، کاری و حتی اجتماعی قابل مشاهده است. تشخیص آن اغلب دشوار است، زیرا سوءاستفاده گران در پنهان کاری، دستکاری و ایجاد احساس گناه در قربانیان خود مهارت زیادی دارند. آگاهی عمیق از ماهیت سوءاستفاده، انواع آن، نشانه های هشداردهنده و راهکارهای مقابله و پیشگیری، برای حفظ سلامت روان و جسم افراد و ایجاد روابط سالم ضروری است.

این مقاله با هدف روشن سازی ابعاد مختلف سوءاستفاده، به تعاریف جامع، بررسی انواع گوناگون آن، شناسایی نشانه های افراد سوءاستفاده گر و ارائه گام های عملی برای رهایی و بهبودی، می پردازد تا به عنوان یک منبع معتبر و حمایتی، افراد را در مواجهه با این چالش یاری رساند.

سوءاستفاده چیست؟ تعریفی جامع و ابعاد پنهان آن

مفهوم سوءاستفاده فراتر از یک بدرفتاری ساده است؛ این واژه به یک الگوی رفتاری هدفمند اشاره دارد که در آن یک فرد از موقعیت برتر خود (قدرت، اعتماد، اطلاعات) برای آسیب رساندن، کنترل کردن یا بهره برداری از دیگری استفاده می کند. این آسیب می تواند جسمی، روانی، عاطفی، جنسی یا مالی باشد و اغلب به تدریج و به شکلی پنهان رخ می دهد.

تعریف لغوی و اصطلاحی سوءاستفاده

در ادبیات فارسی، کلمه سوءاستفاده از ترکیب «سوء» (به معنای بد) و «استفاده» (بهره برداری) تشکیل شده و به معنای «بدبهره گیری»، «بهره کشی نادرست» یا «بدکاربری» است. این واژه مترادف هایی چون «اختلاس»، «سوءاستعمال»، «بدرفتاری» و «دُش بهره گیری» نیز دارد. از دیدگاه روانشناسی و حقوقی، سوءاستفاده به هرگونه بهره برداری آسیب زا از فرد یا موقعیت اطلاق می شود که سلامت، امنیت یا حقوق شخص دیگری را نقض کند.

تفاوت سوءاستفاده با بدرفتاری های ساده

یکی از نکات کلیدی در درک سوءاستفاده، تمایز آن از بدرفتاری های ساده یا اختلافات گاه به گاه است. بدرفتاری ممکن است ناشی از خشم لحظه ای یا سوءتفاهم باشد و معمولاً بدون الگوی تکراری و هدفمند است. در مقابل، سوءاستفاده اغلب شامل یک الگوی تکراری و عمدی از رفتارها است که هدف آن کسب منفعت، اعمال قدرت، کنترل قربانی، یا ارضای نیازهای بیمارگونه سوءاستفاده گر است. این تکرار و هدفمندی، عنصر اساسی تمایز سوءاستفاده از سایر تعاملات منفی است.

چرا تشخیص سوءاستفاده دشوار است؟

تشخیص سوءاستفاده برای قربانیان اغلب بسیار دشوار است. دلایل متعددی برای این پیچیدگی وجود دارد:

• پنهان کاری و دستکاری: سوءاستفاده گران معمولاً در پنهان کردن ماهیت واقعی رفتارهای خود و دستکاری ادراک قربانی مهارت بالایی دارند. آن ها ممکن است قربانی را متقاعد کنند که مشکل از خودش است یا رفتارهای آن ها طبیعی است.
• چرخه سوءاستفاده: بسیاری از روابط سوءاستفاده آمیز دارای یک چرخه هستند که شامل مراحل افزایش تنش، وقوع سوءاستفاده، پشیمانی و بخشش (ماه عسل) است. این چرخه می تواند قربانی را در یک امید کاذب نگه دارد.
• ایجاد احساس گناه و شرمساری: سوءاستفاده گران اغلب احساس گناه و شرمساری را به قربانی منتقل می کنند، به طوری که قربانی فکر می کند لایق این رفتارها است یا خودش عامل آن بوده است.
• انزواطلبی: فرد سوءاستفاده گر قربانی را از دوستان و خانواده اش دور می کند تا شبکه حمایتی او را تضعیف کرده و کنترل بیشتری بر او داشته باشد.
• تدریجی بودن: سوءاستفاده به ندرت به صورت ناگهانی و شدید آغاز می شود؛ اغلب به تدریج و با رفتارهای کوچک و به ظاهر بی ضرر شروع شده و شدت می یابد.

«سوءاستفاده، اغلب در سایه پنهان کاری و دستکاری عاطفی رشد می کند و قربانی را در یک پیچ وخم روانی گرفتار می سازد که تشخیص و رهایی از آن نیازمند آگاهی و حمایت است.»

انواع سوءاستفاده؛ شناخت گستره آسیب ها

سوءاستفاده می تواند اشکال متعددی داشته باشد و هر یک به شیوه ای خاص به قربانی آسیب می رساند. شناخت این انواع برای تشخیص فرد سوءاستفاده گر و راه های مقابله با سوءاستفاده حیاتی است. در ادامه به بررسی مهم ترین انواع سوءاستفاده می پردازیم.

سوءاستفاده عاطفی و روانی

این نوع سوءاستفاده یکی از پنهان ترین و در عین حال مخرب ترین اشکال آن است. در سوءاستفاده عاطفی، فرد سوءاستفاده گر به طور مداوم تلاش می کند تا احساسات، افکار و ادراک قربانی را دستکاری و کنترل کند. این امر منجر به کاهش شدید اعتماد به نفس و خودباوری قربانی می شود و او را در وضعیت ضعف روانی قرار می دهد. اثرات سوءاستفاده عاطفی می تواند به اندازه آزار روانی یا آزار عاطفی جدی و ماندگار باشد.

گس لایتینگ (Gaslighting)

یکی از پیچیده ترین و موذیانه ترین اشکال سوءاستفاده عاطفی است. در گس لایتینگ، فرد سوءاستفاده گر به طور سیستماتیک واقعیت ادراکی قربانی را زیر سوال می برد. او ممکن است رویدادهایی را که اتفاق افتاده اند انکار کند، یا قربانی را متقاعد سازد که زیادی حساس یا دیوانه است. هدف از گس لایتینگ، تخریب تدریجی اعتماد قربانی به حافظه، ادراک و سلامت عقلانی خودش است.

• مثال: فرد سوءاستفاده گر می گوید: من هرگز آن حرف را نزدم، تو داری دیوانه می شوی یا این ها همه توهمات تو هستند.

تحقیر، توهین و انتقاد مداوم

شامل کوچک شمردن، مسخره کردن، سرزنش کردن بی دلیل و ایراد گرفتن مداوم از قربانی است. این رفتارها به تدریج باعث از بین رفتن اعتماد به نفس قربانی و ایجاد حس بی ارزشی در او می شود.

ایجاد احساس گناه و شرمساری

سوءاستفاده گر معمولاً مسئولیت مشکلات را به گردن قربانی می اندازد و او را برای اتفاقات ناخوشایند مقصر می داند. این کار باعث می شود قربانی همواره احساس گناه و شرمساری داشته باشد.

تهدید و ارعاب

شامل تهدید به ترک رابطه، آسیب رساندن به خود یا دیگری، یا فاش کردن اطلاعات خصوصی قربانی است. این تهدیدها باعث ایجاد ترس و ناامنی شدید در قربانی می شود.

کنترل گری و حسادت بی دلیل

فرد سوءاستفاده گر تمایل شدیدی به کنترل گری در رابطه دارد. او ممکن است ارتباطات قربانی را محدود کند، رفت وآمدهای او را زیر نظر بگیرد، یا به طور مداوم موقعیت او را چک کند. حسادت بی دلیل نیز یکی از نشانه های این نوع کنترل گری است.

انزواطلبی و قطع ارتباطات

سوءاستفاده گر تلاش می کند قربانی را از دوستان، خانواده و شبکه حمایتی اش دور کند تا او را به طور کامل به خود وابسته سازد. این کار باعث تنهایی و افزایش آسیب پذیری قربانی می شود.

نفی احساسات و واقعیت قربانی

سوءاستفاده گر به طور مداوم احساسات قربانی را بی ارزش می شمارد و می گوید: تو زیادی حساسی یا هیچ اتفاقی نیفتاده است. این نفی باعث می شود قربانی به احساسات و برداشت های خود شک کند.

سوءاستفاده جسمی

این نوع سوءاستفاده شامل هرگونه آسیب فیزیکی عمدی یا تهدید به آن است. آزار جسمی می تواند شامل کتک زدن، هل دادن، حبس کردن، سوزاندن، یا هر عملی باشد که به بدن قربانی صدمه وارد کند. حتی محروم کردن فرد از نیازهای اولیه مانند غذا، خواب یا دارو نیز می تواند جزو سوءاستفاده جسمی تلقی شود.

سوءاستفاده جنسی

سوءاستفاده جنسی شامل هرگونه تماس، اجبار یا اقدام جنسی ناخواسته و بدون رضایت است. این نوع سوءاستفاده می تواند از اذیت و آزار جنسی کلامی یا غیرکلامی گرفته تا تجاوز جنسی را در بر بگیرد. سوءاستفاده جنسی از کودکان نیازمند توجه و حمایت ویژه ای است و می تواند عواقب سوءاستفاده بسیار عمیقی برای قربانی به همراه داشته باشد.

سوءاستفاده مالی

در سوءاستفاده مالی، فرد سوءاستفاده گر کنترل کامل منابع مالی قربانی را در دست می گیرد. این می تواند شامل اجبار به دادن پول، امضا کردن اسناد مالی بدون اطلاع یا رضایت، سرقت پول، یا استفاده از کارت های بانکی قربانی بدون اجازه باشد. این نوع سوءاستفاده به ویژه در روابط خانوادگی یا در مورد افراد مسن آسیب پذیر شایع است.

سوءاستفاده در فضای مجازی (Cyberbullying)

با گسترش فناوری، سوءاستفاده در فضای مجازی نیز به یک چالش جدی تبدیل شده است. این شامل تهدید آنلاین، انتشار اطلاعات خصوصی یا تصاویر بدون اجازه، مزاحمت مداوم در شبکه های اجتماعی، یا استفاده از هویت جعلی برای آسیب رساندن به قربانی است. اثرات سوءاستفاده اینترنتی می تواند به اندازه سایر انواع سوءاستفاده مخرب باشد.

نشانه های افراد سوءاستفاده گر؛ چگونه آن ها را بشناسیم؟

شناخت نشانه های سوءاستفاده و ویژگی های رفتاری افراد سوءاستفاده گر برای محافظت از خود و دیگران بسیار حیاتی است. این افراد معمولاً الگوهای رفتاری خاصی دارند که با دقت می توان آن ها را شناسایی کرد. تشخیص فرد سوءاستفاده گر اغلب در مراحل اولیه رابطه دشوار است، زیرا آن ها در ابتدا ممکن است بسیار جذاب و کاریزماتیک به نظر برسند.

جذابیت اولیه فریبنده (بمباران عشقی)

سوءاستفاده گران در آغاز رابطه اغلب رفتارهای بسیار مهربانانه، توجه برانگیز و ایده آلی از خود نشان می دهند. این پدیده که به آن «بمباران عشقی» (Love Bombing) گفته می شود، شامل ابراز محبت های افراطی، تعریف و تمجیدهای اغراق آمیز، و تلاش برای ایجاد صمیمیت سریع است. این رفتارها باعث می شود قربانی احساس کند فرد ایده آل خود را یافته است و به سرعت به او وابسته شود.

تمایل شدید به کنترل و مالکیت

یکی از قوی ترین نشانه های فرد سوءاستفاده گر، کنترل گری در رابطه و تمایل به مالکیت است. این افراد ممکن است:

• به صورت بی دلیل حسادت ورزند و ارتباطات شما با دوستان و خانواده را زیر سوال ببرند.
• به طور مداوم موقعیت شما را چک کنند و از شما بخواهند که تمام جزئیات روزانه خود را گزارش دهید.
• سعی کنند فعالیت های اجتماعی، لباس پوشیدن یا حتی انتخاب های شغلی شما را کنترل کنند.

عدم مسئولیت پذیری و توجیه همیشگی

افراد سوءاستفاده گر هرگز مسئولیت اشتباهات خود را نمی پذیرند. آن ها همیشه دیگران را، به خصوص قربانی خود را، مقصر می دانند. هرگز عذرخواهی واقعی نمی کنند و برای رفتارهای آسیب رسان خود توجیهات منطقی می تراشند. این بدرفتاری با عبارت هایی مانند تو مرا مجبور کردی که این کار را بکنم یا اگر تو اینطور نمی گفتی، من هم این کار را نمی کردم همراه است.

بی رحمی نسبت به حیوانات یا کودکان

رفتار یک فرد با موجودات ضعیف تر، می تواند سرنخ های مهمی درباره شخصیت او ارائه دهد. بی رحمی یا بی تفاوتی نسبت به حیوانات خانگی یا کودکان، یک نشانه هشداردهنده قوی از عدم همدلی و پتانسیل بالای سوءاستفاده است. این افراد ممکن است قدرت خود را بر روی کسانی که توانایی دفاع از خود را ندارند، اعمال کنند.

سابقه سوءاستفاده از دیگران

اگر فردی سابقه سوءاستفاده از شرکای قبلی، دوستان یا اعضای خانواده خود را دارد، احتمال بسیار زیادی وجود دارد که این الگوی رفتاری را در رابطه جدید نیز تکرار کند. این یک الگوی رفتاری تکراری است که باید به شدت جدی گرفته شود.

تغییرات ناگهانی خلق وخو

نوسانات شدید و ناگهانی در خلق وخو، از مهربانی افراطی به خشم و عصبانیت بی دلیل، از دیگر نشانه های سوءاستفاده است. این تغییرات غیرقابل پیش بینی باعث می شود قربانی همواره در ترس و اضطراب زندگی کند.

تهدید به خودکشی یا آسیب رساندن به خود

برخی از سوءاستفاده گران برای کنترل گری در رابطه و اعمال نفوذ بر قربانی، او را به خودکشی یا آسیب رساندن به خود تهدید می کنند. این یک روش بسیار خطرناک برای دستکاری عاطفی است و نباید نادیده گرفته شود. چنین تهدیدهایی صرفاً برای ایجاد احساس گناه و ترس در قربانی و حفظ او در رابطه سوءاستفاده آمیز انجام می شود.

در مواجهه با سوءاستفاده؛ گام های عملی برای رهایی

خروج از رابطه سوءاستفاده آمیز و آغاز فرآیند بهبودی پس از سوءاستفاده، یکی از دشوارترین اما حیاتی ترین مراحل در زندگی قربانیان است. این مسیر نیازمند شجاعت، حمایت و برنامه ریزی دقیق است. اگر در شرایط سوءاستفاده قرار گرفته اید، مهم است که بدانید تنها نیستید و کمک گرفتن برای سوءاستفاده حق شماست.

گام اول: پذیرش و شکستن سکوت

اولین و شاید مهم ترین گام، پذیرش این واقعیت است که شما قربانی سوءاستفاده هستید و تقصیری ندارید. این پذیرش، سنگ بنای رهایی است. سپس، سکوت خود را بشکنید. صحبت کردن با یک فرد مورد اعتماد – یک دوست نزدیک، یکی از اعضای خانواده، معلم، مشاور یا یک متخصص بهداشت روان – می تواند نقطه آغازین مسیر بهبودی باشد. در مواردی که آزار جسمی، آزار جنسی یا سوءاستفاده از کودکان مطرح است، گزارش دهی به مراجع قانونی و سازمان های حمایتی ضروری است.

گام دوم: برنامه ریزی برای خروج امن

ترک کردن یک رابطه سوءاستفاده آمیز می تواند خطرناک ترین مرحله باشد. بنابراین، ایجاد یک برنامه خروج امن و دقیق بسیار مهم است.

ایجاد پناهگاه و جمع آوری مدارک

یک مکان امن برای اقامت موقت شناسایی کنید. این می تواند خانه یک دوست، یکی از اعضای خانواده یا یک پناهگاه مخصوص قربانیان سوءاستفاده باشد. مدارک مهم شخصی مانند شناسنامه، گذرنامه، گواهینامه رانندگی، مدارک مالی (کارت های بانکی، دفترچه های حساب)، و هرگونه داروی ضروری را جمع آوری و در مکانی امن پنهان کنید تا در لحظه مناسب بتوانید آن ها را با خود ببرید.

زمان بندی هوشمندانه برای ترک

تلاش کنید در زمانی خانه را ترک کنید که فرد سوءاستفاده گر حضور ندارد یا به احتمال زیاد از واکنش های خشونت آمیز او در امان هستید. برای مثال، زمانی که او سر کار است یا برای مدت طولانی از خانه بیرون رفته است. اگر این امکان وجود ندارد، از دوستان یا اعضای خانواده بخواهید که هنگام ترک شما حضور داشته باشند تا امنیت بیشتری فراهم شود. این اقدام می تواند جلوگیری از سوءاستفاده بیشتر در لحظه خروج باشد.

استفاده از سازمان های حمایتی

با سازمان های محلی که به قربانیان سوءاستفاده کمک می کنند، تماس بگیرید. این سازمان ها می توانند مشاوره های حقوقی، روانشناسی و سرپناه اضطراری ارائه دهند و شما را در فرآیند توانمندسازی قربانی یاری کنند.

گام سوم: حفظ امنیت پس از خروج

پس از ترک رابطه، حفظ امنیت شما همچنان یک اولویت است. ممکن است لازم باشد شماره تلفن خود را تغییر دهید، حساب های کاربری خود را در شبکه های اجتماعی مسدود کنید یا تنظیمات حریم خصوصی خود را افزایش دهید. در صورت لزوم، از مراجع قانونی برای دریافت دستور منع تعقیب کمک بگیرید تا از نزدیک شدن فرد سوءاستفاده گر به شما جلوگیری شود. اطرافیان مورد اعتماد خود را از وضعیت آگاه کنید و از آن ها بخواهید تا در صورت مشاهده فرد سوءاستفاده گر، به شما اطلاع دهند.

گام چهارم: فرآیند بهبودی و بازسازی

بهبودی پس از سوءاستفاده یک فرآیند زمان بر و چندوجهی است که نیازمند صبر و حمایت است.

مشاوره و روان درمانی

کمک گرفتن از یک متخصص سلامت روان مانند روانشناس یا درمانگر، در التیام زخم های روانی و بازسازی اعتماد به نفس آسیب دیده بسیار مؤثر است. روان درمانی می تواند به شما کمک کند تا با تروماها، احساس گناه، شرمساری و اضطراب ناشی از سوءاستفاده کنار بیایید و الگوهای فکری سالم تری را جایگزین کنید.

حمایت اجتماعی و گروه های درمانی

پیوستن به گروه های حمایتی (Support Groups) که متشکل از افرادی با تجربیات مشابه هستند، می تواند احساس تنهایی را کاهش داده و فضایی امن برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و یادگیری از یکدیگر فراهم کند. حفظ و تقویت ارتباط با دوستان و خانواده مورد اعتماد نیز نقش مهمی در این مسیر دارد.

مراقبت از خود (Self-care)

بر سلامت جسمی و روانی خود تمرکز کنید. فعالیت هایی را انجام دهید که به شما لذت، آرامش و احساس کنترل می دهند. این می تواند شامل ورزش، مدیتیشن، هنردرمانی، مطالعه یا هر فعالیت دیگری باشد که به شما کمک می کند احساس بهتری داشته باشید.

بازسازی اعتماد به نفس و تعیین مرزها

با کمک مشاور و با تمرینات مداوم، اعتماد به نفس از دست رفته خود را بازسازی کنید و مرزهای شخصی روشنی برای خود تعیین نمایید. یاد بگیرید که نه بگویید و به خودتان اجازه ندهید دوباره قربانی سوءاستفاده از اعتماد دیگران شوید. این مرحله از توانمندسازی قربانی، اساسی برای ساختن روابط سالم در آینده است.

پیشگیری از سوءاستفاده؛ محافظت از خود و دیگران

چگونه از سوءاستفاده جلوگیری کنیم؟ پیشگیری، به اندازه رهایی از سوءاستفاده، اهمیت دارد. محافظت از خود در برابر سوءاستفاده های آتی نیازمند آگاهی، تقویت مهارت های فردی و ایجاد یک شبکه حمایتی قوی است.

تعیین و ابراز مرزهای شخصی روشن

یاد بگیرید که مرزهای شخصی خود را به وضوح تعریف کنید و قاطعانه به آن ها پایبند باشید. نه گفتن به درخواست هایی که با ارزش ها یا راحتی شما سازگار نیستند، بدون احساس گناه، یک مهارت اساسی است. این مرزها به دیگران نشان می دهد که چگونه باید با شما رفتار کنند.

تقویت اعتماد به نفس و خودباوری

دانستن ارزش های خود و باور به توانایی هایتان، شما را در برابر دستکاری ها و تحقیرهای افراد سوءاستفاده گر مقاوم تر می کند. هرگز اجازه ندهید کسی ارزش و جایگاه شما را زیر سوال ببرد. تمرینات تقویت اعتماد به نفس می تواند در این زمینه بسیار یاری رسان باشد.

گوش دادن به غریزه درونی

به احساسات و زنگ خطر درونی خود اعتماد کنید. اگر در یک رابطه یا موقعیتی احساس ناخوشایند، ترس یا ناراحتی مداوم دارید، آن را نادیده نگیرید. این احساسات می توانند نشانه های اولیه نشانه های سوءاستفاده باشند.

ایجاد شبکه حمایتی قوی

ارتباطات خود را با دوستان، خانواده و افرادی که به آن ها اعتماد دارید، حفظ و تقویت کنید. داشتن یک شبکه حمایتی قوی، به شما این امکان را می دهد که در زمان های دشوار، تنها نباشید و از مشاوره و حمایت آن ها بهره مند شوید.

آگاهی از حقوق فردی

اطلاعاتی در مورد حقوق خود به عنوان یک فرد در جامعه و در روابط مختلف کسب کنید. دانستن حقوق تان می تواند شما را در برابر سوءاستفاده های قانونی، مالی یا اجتماعی محافظت کند.

پرهیز از توجیه رفتارهای نامناسب

برای رفتارهای نامناسب یا آسیب رسان دیگران عذر و بهانه نتراشید. اگر کسی به شما آسیب می رساند، آن را بپذیرید و تلاش کنید که آن رفتار را توجیه نکنید. این کار به شما کمک می کند تا واقعیت را بپذیرید و اقدامات لازم را انجام دهید.

آموزش کودکان درباره مرزهای بدنی

آموزش به کودکان درباره مرزهای بدنی، لمس خوب و بد، و حق گفتن نه به هرگونه لمس ناخواسته، یکی از مهم ترین اقدامات پیشگیرانه در برابر سوءاستفاده جنسی از کودکان است. این آموزش باید به زبانی ساده و متناسب با سن کودک ارائه شود.

جمع بندی و کلام آخر

سوءاستفاده پدیده ای گسترده و مخرب است که می تواند در اشکال مختلف عاطفی، جسمی، جنسی و مالی زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد. همانطور که بررسی شد، سوءاستفاده فراتر از یک بدرفتاری ساده است و اغلب شامل الگوهای تکراری و هدفمند برای کنترل و آسیب رسانی است. تشخیص آن می تواند دشوار باشد، زیرا سوءاستفاده گران در پنهان کاری و دستکاری عاطفی مهارت دارند.

شناخت دقیق انواع سوءاستفاده و نشانه های سوءاستفاده، به افراد قدرت می دهد تا موقعیت های آسیب زا را شناسایی کرده و از خود محافظت کنند. راه های مقابله با سوءاستفاده شامل پذیرش واقعیت، شکستن سکوت، برنامه ریزی برای خروج امن، حفظ امنیت پس از خروج و در نهایت، تمرکز بر بهبودی پس از سوءاستفاده از طریق مشاوره و حمایت اجتماعی است. همچنین، چگونه از سوءاستفاده جلوگیری کنیم، با تعیین مرزهای شخصی، تقویت اعتماد به نفس و آگاهی از حقوق خود، امکان پذیر است.

همواره به یاد داشته باشید که شما در این مسیر تنها نیستید و کمک گرفتن برای سوءاستفاده نشانه قدرت و شجاعت شماست، نه ضعف. مراکز مشاوره و متخصصین سلامت روان آماده اند تا در این مسیر دشوار، همراه و راهنمای شما باشند. قدم برداشتن در مسیر رهایی و بهبودی، به شما کمک می کند تا کنترل زندگی خود را دوباره به دست گرفته و روابطی سالم و پایدار بنا نهید.