نظام جدید اعتبار سنجی / شرط وام گرفتن تغییر کرد

به گزارش مجله راپیدی، موضوع اعتبارسنجی حوزه نظام بانکی در کشور ما در سال 1385 مطرح و سال 1386 آیین نامه آن مصوب و سال 1388 نیز اصلاحات آن انجام شد.

سرانجام هم در زمستان 1400 بود که محبوب صادقی مدیر وقت اداره اطلاعات بانکی در بانک مرکزی گفت: با هدف کاهش مطالبات معوق، بانک ها مکلف شدند قبل از پرداخت تسهیلات برای متقاضی وام استعلام اعتبارسنجی اخذ کنند. مبلغ و سابقه تسهیلات گذشته رقم و سابقه چک های وصول یا برگشت شده متقاضیان از معیارهای تعیین امتیاز اعتبارسنجی مشتریان شبکه بانکی است دسترسی به سامانه اعتبارسنجی برای عموم مردم فراهم شده است.

اعتبارسنجی که 31 خرداد 1402 از سوی بانک مرکزی اعلام شد مدل امتیازدهی اعتباری اشخاص حقیقی بازنگری و مورد تصویب شورای سنجش اعتبار قرار گرفته است.

به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، مدل جدیدی که در تشریح ویژگی های آن ابوذر سروش معاون سابق نظارت بانک مرکزی گفته بود: مدل جدید بر اساس تجربیات جهانی و با استفاده از شاخص های بانک جهانی و پنج شرکت معتبر بین المللی در زمینه اعتبارسنجی و مدل سازی بر اساس یادگیری ماشین تهیه شده است و نسبت به مدل قبلی بهبود قابل ملاحظه ای داشته است.

او افزایش پوشش آماری افراد برای اختصاص رتبه اعتباری و نیز افزایش دقت مدل را از جمله مهم ترین ویژگی نسخه جدید برشمرد و گفت: در مدل قبلی صرفا افرادی که از بانک ها تسهیلات دریافت کرده بودند مورد بررسی قرار می گرفتند و لذا امتیاز اعتباری بخشی از اشخاص که سابقه دریافت تسهیلات از بانک ها را نداشتند شفاف نبود، اما در نسخه جدید با افزایش فاکتورهای لحاظ شده، درجه پوشش و نیز دقت مدل بهبود یافته است.

سروش با بیان اینکه با همکاری و هماهنگی نهادهای ذی ربط تنوع اطلاعاتی در نسخه جدید بیشتر شده است. بیان کرد: در طراحی این مدل از شاخص های متنوعی استفاده شده است که مواردی مانند رفتار اشخاص در بازپرداخت تسهیلات، سابقه اشخاص در پرداخت چک، سابقه محکومیت های مالی اشخاص، وضعیت پرداخت مالیات و حتی مواردی مانند پرداخت یا عدم پراخت جرایم راهنمایی و رانندگی را می توان به عنوان مهم ترین شاخصه های مورد بررسی برای تعیین امتیاز اعتباری برشمرد.

در ادامه هم مهران محرمیان معاون فناوری های نوین بانک مرکزی در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: پروژه اعتبارسنجی بسیار مهم است و مراحل نهایی خود را می گذراند. تفاوتی که مدل جدید اعتبارسنجی نسبت به قبل دارد این است که دقت آن افزایش پیدا کرده است و از حدود بیش از 60 درصد به 88 درصد رسیده و مورد دیگر این که پوشش آن هم از حدود 30 درصد (به عبارتی حدود 30 درصد ایرانیان امتیاز اعتباری داشتند) به نزدیک 100 درصد می رسد. مدل اعتبارسنجی جدید برای این که تکمیل شود نیازمند دریافت اطلاعات از بخش های مختلف است.

نظام اعتبارسنجی در سال 1403 اجرایی می شود
اجرای نظام اعتبارسنجی که در نهایت به سال 1402 نرسید و حالا معاون فناوری های نوین بانک مرکزی از زمان اجرایی شدن آن خبر می دهد در همین رابطه مهران محرمیان اظهار کرد: این امر بر اساس شمول مالی و میزان بهره مندی مردم از خدمات مالی و به طور اخص استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک مورد بررسی است. در حال حاضر به گواه بانک جهانی ایران در زمینه استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک ایران جزء کشورهای سرآمد در دنیا به شمار می رود، اما در زمینه ارایه تسهیلات الکترونیکی کشورمان دارای رتبه خوبی نیست.

او افزود: برنامه بانک مرکزی تسهیل دسترسی آحاد جامعه به تسهیلات خرد است و این نیازمند نظام اعتبارسنجی است تا افراد بتوانند بدون نیاز به ضامن و .. به تسهیلات خرد دسترسی داشته باشند و همچنین ریسک نکول وام بانک ها نیز کاهش یابد چرا که عدم بازپرداخت اقساط از عوامل افزایش ریسک اعتباری افراد است، بنابراین مشتریان تلاش می کنند اقساط وام خود را به موقع پرداخت کنند.

معاون فناوری های نوین بانک گفت: نظام اعتبارسنجی که طراحی شده بر مبنای هوش مصنوعی است و اطلاعات را از منابع اطلاعاتی مختلف مانند سازمان امور مالیاتی، وزارت رفاه، قوه قضاییه پلیس راهنمایی و رانندگی و … جمع آوری می کند و در اوایل امسال این مدل عملیاتی خواهد شد و به افزایش رتبه اعتبارسنجی برای دریافت خدمات بانکی ارایه می شود.

اما اهمیت نظام اعتبارسنجی اصولی چه میزان است؟ در همین راستا حجت الله فرزانی کارشناس امور بانکی در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: بحث اعتبار سنجی در ادبیات بین الملل هم رواج دارد و کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و برای پرداخت تسهیلات و پاسخ به نیاز متقاضیان از اعتبارسنجی استفاده می شود.

این کارشناس امور بانکی در ادامه اظهار کرد: در اعتبارسنجی توان بازپرداخت متقاضیان از جهات مختلف سنجیده می شود و این برای بانک ها بسیار حایز اهمیت است که وضعیت و میزان ریسک متقاضی به درستی و در ابعاد مختلف بررسی شود.

فرزانی افزود: اگر رعایت اصول بهداشت اعتباری از طریق اعتبارسنجی صورت نگیرد ممکن است بانک ها دچار مشکل و چالش شوند کما این که در دهه 90 زمانی که اعتبارسنجی صورت نگرفت حجم مطالبات غیرجاری به سبب شرایط اقتصادی افزایش پیدا کرد.

این کارشناس امور بانکی می گوید: در هر حال با اعتبارسنجی تمام سابقه متقاضیان مورد بررسی قرار می گیرد تا علاوه بر آسودگی برای متقاضیان، بانک ها نیز اطمینان کافی را داشته باشند در اینجاست که اهمیت اعتبارسنجی اصولی و دقیق دارای مولفه های گوناگون مشخص می شود بر همین اساس که بانک مرکزی اعلام کرده سیستم اعتبارسنجی تازه با مولفه های جدید بناست اجرایی شود موضوع مهمی که شایسته است علاوه بر همکاری بخش های مختلف پیاده سازی و اجرای آن هم سرعت گیرد.

حالا باید منتظر ماند و دید سرانجام نظام جدید اعتبارسنجی برای سال 1403 اجرایی خواهد شد؟ باشگاه خبرنگاران جوان پیگیری این موضوع خواهد بود.

220