ثبت درخواست مهریه در سامانه ثنا

ثبت مستقیم و کامل درخواست مهریه از طریق سامانه ثنا امکان پذیر نیست و این سامانه عمدتاً برای پیگیری وضعیت پرونده و مشاهده ابلاغیه ها پس از ثبت اولیه در مراجع ذی صلاح کاربرد دارد. مهریه به عنوان یک حق مالی شرعی و قانونی برای زن، در هر زمان از دوران زندگی مشترک یا پس از آن قابل مطالبه است. با توجه به اهمیت این موضوع و پیچیدگی های حقوقی مرتبط با آن، بسیاری از افراد با چالش هایی در خصوص نحوه مطالبه و پیگیری مهریه مواجه هستند. یکی از سوالات رایج در این زمینه، امکان ثبت و پیگیری مهریه از طریق سامانه های الکترونیکی قضایی، به ویژه سامانه ثنا است. این مقاله به تفصیل به این موضوع می پردازد و راهنمای جامعی برای مطالبه مهریه، از جمله نقش سامانه ثنا در این فرآیند، ارائه می دهد.

در گذشته تصور رایج این بود که می توان تمامی مراحل ثبت و پیگیری مهریه را به صورت آنلاین و از طریق سامانه ثنا انجام داد. اما واقعیت این است که سامانه ثنا ابزاری مکمل و تسهیل کننده برای فرآیند قضایی است و ثبت اولیه درخواست مهریه همچنان مستلزم مراجعه حضوری به مراجع ذی صلاح، یعنی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای طرح دعوا در دادگاه خانواده و یا دفاتر اسناد رسمی برای درخواست اجراییه ثبتی است. با این حال، پس از ثبت اولیه، تمامی مراحل پیگیری، مشاهده ابلاغیه ها و اطلاع از روند پرونده از طریق این سامانه قابل انجام است. همچنین، تغییرات اخیر قانونی، از جمله لغو بخشنامه الزام مراجعه اولیه به اداره ثبت در سال ۱۴۰۳، انتخاب مسیر مطالبه مهریه را برای زوجه تسهیل کرده و او می تواند با آگاهی کامل از حقوق خود، بهترین تصمیم را اتخاذ نماید.

درک مفاهیم پایه: مهریه و نقش سامانه ثنا

مهریه: تعاریف، انواع و حق مطالبه

مهریه، مالی است که به موجب عقد نکاح و به عنوان پشتوانه مالی و تضمین حقوق زن، بر ذمه مرد قرار می گیرد. این حق، هم شرعی و هم قانونی است و زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک آن می شود، حتی اگر هنوز زندگی مشترک آغاز نشده باشد. مهریه می تواند به صورت وجه نقد، سکه، طلا، اموال منقول یا غیرمنقول و هر چیز دیگری که دارای ارزش مالی و قابلیت تملک باشد، تعیین شود.

به طور کلی دو نوع مهریه وجود دارد:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه، رایج ترین شکل آن است و به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از همسر خود مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است. اثبات توانایی مالی مرد در این نوع مهریه بر عهده اوست.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، زن زمانی می تواند مهریه خود را مطالبه کند که مرد توانایی مالی برای پرداخت آن را داشته باشد. بار اثبات استطاعت مالی مرد در این نوع مهریه بر عهده زن خواهد بود.

زن حق دارد در طول زندگی مشترک، حتی بدون طلاق، مهریه خود را مطالبه کند و این حق مستقل از سایر حقوق و تکالیف زوجین است. این مطالبه می تواند به صورت کامل یا جزئی صورت گیرد و هیچ محدودیتی از لحاظ زمانی برای آن وجود ندارد، مگر در مواردی خاص که به مرور زمان منجر به اسقاط حق مطالبه شود.

سامانه ثنا و کاربرد آن در پرونده های مهریه

سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیک قضایی) یک بستر آنلاین است که توسط قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران راه اندازی شده و هدف آن تسهیل دسترسی شهروندان به خدمات قضایی است. آدرس این سامانه adliran.ir است و امکانات متعددی را در اختیار کاربران قرار می دهد.

اهمیت ثبت نام در سامانه ثنا برای تمامی طرفین دعاوی حقوقی، از جمله پرونده های مهریه، بسیار زیاد است. تمامی ابلاغیه های قضایی، احضاریه ها، وقت رسیدگی، آرا و تصمیمات دادگاه به صورت الکترونیکی از طریق این سامانه به اطلاع طرفین می رسد. این امر علاوه بر صرفه جویی در زمان و هزینه ها، شفافیت و سرعت روند رسیدگی را نیز افزایش می دهد. همچنین، با ثبت نام در این سامانه، اطلاعات مربوط به پرونده های قضایی شما از جمله پرونده مهریه، قابل پیگیری و مشاهده خواهد بود.

کاربردهای اصلی سامانه ثنا در پرونده های مهریه عبارتند از:

• دریافت ابلاغیه های الکترونیکی: تمامی ابلاغیه ها و اخطاریه های مربوط به پرونده مهریه، از جمله وقت جلسات دادگاه، صدور اجراییه و سایر تصمیمات قضایی، از طریق سامانه ثنا به حساب کاربری طرفین ارسال می شود.
• مشاهده روند پرونده: زوجه یا وکیل او می تواند با ورود به سامانه ثنا، از آخرین وضعیت پرونده مهریه خود مطلع شود. این اطلاعات شامل مراحل طی شده، شعبه رسیدگی کننده، تاریخ جلسات آتی و اقدامات انجام شده است.
• مشاهده آرای قضایی: پس از صدور رای نهایی یا قرارهای قضایی، متن کامل آن ها در سامانه ثنا قابل مشاهده و دریافت است.
• واریز وجوه: در برخی موارد، امکان پرداخت هزینه های دادرسی یا سایر وجوه مرتبط با پرونده از طریق درگاه های بانکی متصل به سامانه ثنا فراهم است.

تفاوت ثبت اولیه و پیگیری در سامانه ثنا

یکی از مهم ترین نکات که باید در خصوص سامانه ثنا در ارتباط با مهریه مورد توجه قرار گیرد، تمایز میان ثبت اولیه درخواست و پیگیری/مشاهده وضعیت پرونده است. بسیاری از افراد به اشتباه تصور می کنند که می توانند کل فرآیند مطالبه مهریه، از جمله ثبت اولیه دادخواست یا درخواست اجراییه، را به صورت مستقیم و کامل از طریق سامانه ثنا انجام دهند.

این تصور که ثبت اولیه درخواست مهریه مستقیماً در سامانه ثنا صورت می گیرد، صحیح نیست. سامانه ثنا ابزاری برای پیگیری و دریافت ابلاغیه ها پس از ثبت حضوری درخواست است.

در واقع، سامانه ثنا محل ثبت اولیه دادخواست مطالبه مهریه یا درخواست صدور اجراییه نیست. ثبت نام در این سامانه و احراز هویت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، صرفاً پیش شرطی برای آغاز هرگونه اقدام حقوقی است و پس از آن، دادخواست یا درخواست اجراییه باید به صورت حضوری در مراجع ذی صلاح ثبت شود. پس از ثبت درخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (برای دادگاه) یا دفاتر اسناد رسمی (برای اجرای ثبت)، اطلاعات پرونده وارد سیستم قضایی کشور شده و از آن به بعد، قابلیت پیگیری و مشاهده در سامانه ثنا را پیدا می کند. به عبارت دیگر، سامانه ثنا پلی است برای ارتباط الکترونیکی با سیستم قضایی، نه نقطه ای برای شروع کامل و آنلاین تمامی فرآیندهای حقوقی.

روش های قانونی مطالبه مهریه: بررسی آخرین تحولات (بخشنامه 1403)

مسیرهای اصلی مطالبه مهریه: دادگاه خانواده و اجرای ثبت

به طور کلی، زوجه برای مطالبه مهریه خود دو مسیر قانونی اصلی پیش رو دارد که هر یک دارای مراحل، مزایا و معایب خاص خود هستند. این دو مسیر عبارتند از: مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده و مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت.

در گذشته، بخشنامه ای وجود داشت که زوجه را ملزم می کرد ابتدا از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای مطالبه مهریه اقدام کند و تنها در صورت عدم وصول یا شناسایی اموال، امکان مراجعه به دادگاه خانواده را داشت. این امر فرآیند را طولانی تر و پیچیده تر می ساخت.

لغو بخشنامه الزام اولیه به اجرای ثبت: قانون جدید مهریه 1403

در یک تحول مهم قانونی که در اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ (و در راستای قانون برنامه هفتم توسعه) صورت گرفت، بخشنامه الزام اولیه به اجرای ثبت لغو گردید. این تغییر به معنای آن است که زوجه دیگر مجبور نیست ابتدا به اداره ثبت مراجعه کند. بر اساس قانون جدید، زوجه مخیر است، یعنی می تواند آزادانه انتخاب کند که از ابتدا کدام مسیر را برای مطالبه مهریه خود برگزیند: دادگاه خانواده یا اداره اجرای ثبت.

این تغییر قانونی، به طور قابل توجهی اختیارات زوجه را افزایش داده و به او این امکان را می دهد که با توجه به شرایط خاص خود و همسرش (مانند وجود یا عدم وجود اموال رسمی قابل توقیف)، سریع ترین و کارآمدترین راه را انتخاب کند. این انعطاف پذیری به کاهش سرگردانی و تسریع در روند مطالبه مهریه کمک شایانی می نماید و متقاضیان را از طی کردن مراحل اضافی و زمان بر در صورت عدم موفقیت در یک مسیر، بی نیاز می سازد.

مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده: گام به گام

در صورتی که زوجه تصمیم به مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده را داشته باشد، مراحل زیر باید به ترتیب طی شود:

گام اول: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

اولین گام عملی برای مطالبه مهریه از طریق دادگاه، تنظیم و ثبت دادخواست است. پیش از هر چیز، زوجه باید در سامانه ثنا ثبت نام و احراز هویت کرده باشد. این کار با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین و سپس تکمیل احراز هویت حضوری انجام می شود. اگر پیشتر این مراحل طی شده است، نیازی به تکرار نیست.

توصیه می شود قبل از تنظیم دادخواست، با یک مشاور حقوقی یا وکیل متخصص در امور خانواده مشورت شود تا از تکمیل صحیح فرم ها و ارائه تمامی مدارک لازم اطمینان حاصل گردد.

مدارک لازم برای ثبت دادخواست مطالبه مهریه:

• اصل سند ازدواج یا رونوشت مصدق آن
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه
• وکالت نامه وکیل (در صورت مراجعه وکیل)
• فتوکپی مدارک هویتی زوج (در صورت دسترسی)

پس از آماده سازی مدارک، زوجه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت می نماید. در فرم دادخواست، مبلغ مهریه و خواسته به دقت باید ذکر شود. هزینه های دادرسی در این مرحله باید پرداخت گردد که معادل 3.5 درصد از کل مبلغ مهریه (تا سقف مقرر قانونی) خواهد بود.

گام دوم: روند رسیدگی در دادگاه

پس از ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پرداخت هزینه ها، پرونده به صورت الکترونیکی به دادگاه خانواده صالح ارجاع داده می شود و یک شعبه برای رسیدگی به آن تعیین می گردد. در این مرحله، دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و ابلاغیه مربوطه از طریق سامانه ثنا به هر دو طرف (زوجه و زوج) ارسال می گردد.

طرفین باید در تاریخ مقرر در جلسات دادگاه حاضر شوند. در این جلسات، زوجه دلایل و مستندات خود را برای مطالبه مهریه ارائه می دهد و زوج نیز فرصت دفاع از خود، از جمله ارائه درخواست اعسار (ناتوانی مالی) یا تقسیط مهریه، را خواهد داشت. دادگاه با بررسی مستندات و اظهارات طرفین، اقدام به صدور حکم می نماید. حکم دادگاه می تواند به صورت حضوری (در صورت حضور یا اطلاع طرفین) یا غیابی (در صورت عدم حضور یا اطلاع یکی از طرفین) صادر شود.

گام سوم: اجرای حکم مهریه

پس از صدور حکم پرداخت مهریه و قطعیت آن (یعنی گذشت مهلت های قانونی اعتراض یا تایید در مراجع بالاتر)، زوجه می تواند درخواست صدور اجراییه نماید. این درخواست نیز معمولاً از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به واحد اجرای احکام دادگستری ارجاع می گردد.

در مرحله اجرا، واحد اجرای احکام وظیفه دارد اموال زوج را شناسایی و توقیف کند. زوجه می تواند در این مرحله اموالی را که از زوج سراغ دارد (مانند حساب های بانکی، حقوق و دستمزد، خودرو، ملک) به اجرای احکام معرفی کند. علاوه بر معرفی اموال توسط زوجه، اجرای احکام نیز می تواند از مراجع سه گانه استعلام نماید:

• بانک مرکزی: برای شناسایی حساب های بانکی و موجودی آن ها.
• اداره راهور: برای شناسایی خودروهای به نام زوج.
• اداره ثبت اسناد و املاک: برای شناسایی املاک و مستغلات به نام زوج.

نکته مهم در این مرحله، مفهوم مستثنیات دین است. مستثنیات دین، اموالی هستند که علی رغم وجود بدهی، قانوناً قابل توقیف نیستند تا حداقل معیشت بدهکار و خانواده اش تامین شود. مصادیق مستثنیات دین شامل مسکن مورد نیاز و در حد شان زوج، اثاثیه ضروری زندگی، ابزار کار، کتب و وسایل علمی و تحقیقاتی ضروری و مقداری وجه نقد برای امرار معاش است. در صورت توقیف اموالی که جزء مستثنیات دین محسوب می شوند، زوج می تواند با اعتراض به دادگاه، تقاضای رفع توقیف نماید.

پس از توقیف اموال، این اموال توسط کارشناس رسمی دادگستری قیمت گذاری شده و در نهایت از طریق مزایده به فروش می رسند. مبلغ حاصل از فروش، پس از کسر هزینه های قانونی، به زوجه برای وصول مهریه پرداخت می شود.

مطالبه مهریه از طریق اداره اجرای ثبت: گام به گام

روش دیگر مطالبه مهریه، از طریق اداره اجرای ثبت است. این روش به دلیل ماهیت سند ازدواج به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا، از سرعت بیشتری برخوردار بوده و در برخی موارد می تواند مؤثرتر باشد. مراحل این روش به شرح زیر است:

گام اول: مراجعه به دفترخانه محل وقوع عقد

زوجه برای آغاز فرآیند مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت، باید با در دست داشتن مدارک لازم، به دفترخانه ازدواجی که عقد نکاح در آن ثبت شده است، مراجعه نماید.

مدارک لازم برای این مرحله:

• اصل سند ازدواج (یا رونوشت مصدق آن در صورت عدم دسترسی به اصل)
• اصل شناسنامه و کارت ملی زوجه
• وکالت نامه وکیل (در صورت مراجعه وکیل)

در دفترخانه، زوجه (یا وکیل او) درخواست صدور اجراییه مهریه را تقدیم سردفتر می کند. سردفتر پس از احراز هویت و صلاحیت متقاضی، نسبت به تنظیم اخطاریه و صدور اجراییه برای مهریه اقدام می نماید. این اجراییه سپس به اداره ثبت اسناد و املاک محل ارسال می شود.

گام دوم: ارسال پرونده به اداره اجرای ثبت و ابلاغ

پس از صدور اجراییه توسط سردفتر، پرونده مربوطه به اداره اجرای ثبت (معمولاً اداره پنجم مهریه) ارسال می گردد. در اداره ثبت، این اجراییه به زوج ابلاغ می شود و به او 10 روز مهلت داده می شود تا نسبت به پرداخت مهریه اقدام نماید یا اموالی را برای توقیف و اجرای مفاد اجراییه معرفی کند.

این ابلاغیه نیز مانند ابلاغیه های دادگاه، از طریق سامانه ثنا به اطلاع زوج می رسد. زوج می تواند در این مهلت 10 روزه، مهریه را پرداخت کرده یا برای پرداخت آن ترتیبی اتخاذ نماید، یا لیستی از اموال خود را به اداره ثبت ارائه دهد. در صورت عدم اقدام از سوی زوج در مهلت مقرر، زوجه می تواند مراحل بعدی برای شناسایی و توقیف اموال را پیگیری کند.

گام سوم: شناسایی و توقیف اموال در اداره ثبت

در صورتی که زوج در مهلت 10 روزه به تکلیف خود عمل نکند، زوجه می تواند با معرفی اموال زوج به اداره ثبت، درخواست توقیف آن ها را نماید. در این روش، تمرکز بر توقیف اموالی است که دارای سند رسمی هستند، مانند ملک، خودرو، یا حساب های بانکی. اداره ثبت نیز می تواند برای شناسایی اموال، از مراجع ذیربط (مانند بانک مرکزی، اداره راهنمایی و رانندگی و اداره ثبت اسناد و املاک) استعلام نماید.

از جمله اقدامات دیگر در این مرحله، امکان درخواست ممنوع الخروجی زوج از سوی زوجه است. این اقدام می تواند اهرم فشاری برای پرداخت مهریه باشد. مزایای مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت عبارتند از:

• سرعت بالاتر: این روش معمولاً سریع تر از فرآیند دادگاه است، زیرا نیاز به طی مراحل طولانی دادرسی و صدور حکم قضایی ندارد.
• عدم نیاز به دادرسی قضایی: با توجه به لازم الاجرا بودن سند رسمی ازدواج، پرونده مستقیماً وارد مرحله اجرا می شود.
• هزینه های کمتر: در این روش، به جای پرداخت 3.5 درصد هزینه دادرسی، تنها 5 درصد حق الاجرا از زوج (پس از وصول مهریه) دریافت می شود.

با این حال، این روش معایبی نیز دارد: در صورتی که زوج اموال رسمی قابل توقیف نداشته باشد، یا اموال خود را به نام بستگان منتقل کرده باشد، فرآیند دشوارتر می شود. همچنین، بر اساس بخشنامه های اخیر قوه قضاییه، امکان جلب و بازداشت زوج صرفاً از طریق اداره ثبت وجود ندارد و این موضوع نیازمند حکم دادگاه است.

انصراف از اجرای ثبت و امکان مراجعه به دادگاه

چنانچه زوجه پس از مراجعه به اداره اجرای ثبت و گذشت مهلت های قانونی (معمولاً دو ماه برای شناسایی و توقیف اموال، و شش ماه برای اجرای مفاد سند) نتواند مهریه خود را وصول کند، می تواند از ادامه پیگیری در اداره ثبت منصرف شود. در این حالت، زوجه گواهی عدم شناسایی مال یا عدم اجرای سند را از اداره ثبت دریافت می نماید. با در دست داشتن این گواهی، زوجه مجاز است که برای مطالبه مهریه خود به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست تقدیم نماید.

این امکان به زوجه این اطمینان را می دهد که در صورت عدم موفقیت در یک مسیر، راه دیگری برای احقاق حق خود پیش رو دارد و حقوق او از بین نخواهد رفت. این موضوع، به ویژه پس از لغو بخشنامه الزام اولیه به اجرای ثبت، اهمیت بیشتری یافته است زیرا زوجه از ابتدا می تواند با بررسی دقیق شرایط، مسیر مناسب را انتخاب کند یا در صورت لزوم، مسیر خود را تغییر دهد.

پیگیری وضعیت درخواست مهریه در سامانه ثنا (پس از ثبت اولیه)

همانطور که پیشتر توضیح داده شد، سامانه ثنا نقش حیاتی در پیگیری پرونده های قضایی، از جمله پرونده مهریه، ایفا می کند. پس از اینکه دادخواست مهریه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شد یا درخواست اجراییه مهریه به اداره ثبت ارجاع گردید، می توان تمامی جزئیات و روند پرونده را از طریق این سامانه دنبال کرد.

نحوه ورود به سامانه ثنا

برای ورود به سامانه ثنا و پیگیری پرونده مهریه، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. مراجعه به آدرس سامانه: ابتدا به نشانی الکترونیکی www.adliran.ir مراجعه کنید.
2. انتخاب گزینه اطلاع رسانی برای اشخاص: در صفحه اصلی سامانه عدل ایران، از منوی سمت راست یا قسمت های مربوطه، گزینه اطلاع رسانی برای اشخاص یا خدمات قضایی من را انتخاب نمایید.
3. ورود اطلاعات هویتی: در صفحه جدید، کد ملی و رمز شخصی (رمز ثنا) خود را که هنگام ثبت نام و احراز هویت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دریافت کرده اید، به دقت وارد کنید.
4. تایید ورود با رمز موقت: پس از وارد کردن اطلاعات، یک رمز موقت به شماره تلفن همراه شما که هنگام ثبت نام در سامانه ثنا اعلام کرده اید، پیامک می شود. این رمز موقت را در کادر مربوطه وارد کرده و دکمه ورود را بزنید. (در صورت فراموشی رمز شخصی، می توانید از گزینه بازیابی رمز شخصی استفاده کنید.)

مشاهده و پیگیری جزئیات پرونده مهریه

پس از ورود موفقیت آمیز به سامانه ثنا، می توانید به جزئیات پرونده مهریه خود دسترسی پیدا کنید:

شما دو راه برای جستجوی پرونده ها دارید:

• جستجو با شماره ملی: با وارد کردن کد ملی خود، تمامی پرونده هایی که به نام شما ثبت شده اند (به عنوان خواهان، خوانده، شاکی یا متشاکی) قابل مشاهده خواهند بود.
• جستجو با شماره پرونده: اگر شماره پرونده مهریه خود را در اختیار دارید، می توانید با وارد کردن آن، مستقیماً به جزئیات همان پرونده دسترسی پیدا کنید. این روش برای تمرکز بر پرونده خاص مهریه مفیدتر است.

پس از یافتن پرونده مهریه، می توانید بخش های مختلف آن را بررسی کنید:

• خلاصه پرونده: شامل اطلاعات کلی پرونده مانند شعبه رسیدگی کننده، وضعیت فعلی پرونده و تاریخ آخرین اقدام.
• روند کار پرونده: این بخش، تمامی اقدامات و مراحل طی شده در پرونده را به ترتیب زمانی نمایش می دهد.
• ردیف های فرعی: در صورت وجود پرونده های مرتبط یا فرعی، در این قسمت نمایش داده می شوند.
• ابلاغیه ها: تمامی ابلاغیه های صادر شده برای پرونده مهریه، از جمله وقت جلسات، اخطاریه ها و آرای قضایی، در این بخش قابل مشاهده، دانلود و چاپ هستند. مشاهده ابلاغیه ها در این سامانه، از نظر قانونی به منزله ابلاغ رسمی حضوری تلقی می شود و عدم اطلاع از آن به دلیل عدم مراجعه به سامانه، عذری موجه نخواهد بود.

همچنین، امکان ذخیره و چاپ اطلاعات پرونده و ابلاغیه ها برای نگهداری سوابق و ارائه به مراجع دیگر نیز در سامانه ثنا فراهم است.

نکات تکمیلی و ملاحظات حقوقی مهم در مطالبه مهریه

پیگیری و مطالبه مهریه، فرآیندی چندوجهی است که آگاهی از نکات تکمیلی و ملاحظات حقوقی می تواند در موفقیت آن نقش بسزایی داشته باشد.

بخشنامه قوه قضاییه در خصوص زندان مهریه و تعدیل

یکی از دغدغه های اصلی زوجین در پرونده های مهریه، موضوع جلب و بازداشت زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه است. در این خصوص، بخشنامه ای از سوی رئیس قوه قضاییه به شماره ۹۰۰۰/۳۴۸۵۹/۱۰۰ مورخ ۱۳۹۷/۷/۲۲ صادر شده است. این بخشنامه با هدف جلوگیری از حبس بدهکاران مهریه که به دلیل افزایش غیرمتعارف قیمت سکه، توان پرداخت آن را ندارند، صادر گردید.

بر اساس این بخشنامه، دادگاه ها مکلف هستند به درخواست تعدیل (تقسیط یا کاهش مبلغ اقساط) مهریه که از سوی زوج تقدیم می شود، به صورت خارج از نوبت و بدون تعیین وقت رسیدگی اقدام کنند. هدف این است که مهلت های تادیه سکه متناسب با وضعیت مالی واقعی محکوم علیه افزایش یابد تا از زندانی شدن او جلوگیری شود. این بخشنامه به زوج این حق را می دهد که در صورت اثبات عدم استطاعت مالی، بتواند مهریه را به صورت اقساطی و متناسب با درآمد خود پرداخت کند. این امر به حفظ کیان خانواده و جلوگیری از آسیب های اجتماعی ناشی از حبس نیز کمک می کند.

ضرورت مشاوره و استخدام وکیل متخصص

با توجه به پیچیدگی های قوانین و رویه های قضایی مربوط به مهریه، استفاده از مشاوره حقوقی و استخدام یک وکیل متخصص در این زمینه، امری ضروری و به شدت توصیه می شود. یک وکیل متخصص مهریه می تواند در تمامی مراحل، از جمله:

• تنظیم صحیح دادخواست یا درخواست اجراییه: وکیل با آگاهی از جزئیات قانونی، می تواند دادخواستی جامع و بدون نقص تنظیم کند.
• جمع آوری و ارائه مدارک لازم: وکیل می داند چه مدارکی برای اثبات حق زوجه لازم است و چگونه باید آن ها را ارائه دهد.
• نمایندگی در جلسات دادگاه و دفاع از حقوق موکل: وکیل با دانش حقوقی خود، بهترین دفاع را از حقوق زوجه یا زوج در دادگاه به عمل می آورد.
• شناسایی اموال و توقیف آن ها: وکیل با تجربه در زمینه شناسایی و توقیف اموال، می تواند به سرعت و به نحو مؤثر در احقاق حقوق مالی موکل خود اقدام کند.
• جلوگیری از اشتباهات حقوقی: اشتباهات کوچک در مراحل قانونی می تواند منجر به طولانی شدن فرآیند یا حتی از دست رفتن حقوق شود که وکیل متخصص از بروز آن ها جلوگیری می کند.

حضور وکیل نه تنها به تسریع و تسهیل فرآیند کمک می کند، بلکه به احقاق کامل حقوق موکل و جلوگیری از تضییع آن نیز اطمینان می بخشد.

مدارک کلی مورد نیاز برای مطالبه مهریه

برای آغاز فرآیند مطالبه مهریه، چه از طریق دادگاه و چه از طریق اجرای ثبت، ارائه مدارک هویتی و سند ازدواج ضروری است. این مدارک عبارتند از:

• اصل سند ازدواج: یا رونوشت مصدق آن که از دفترخانه محل عقد قابل دریافت است. این سند، مهم ترین مدرک اثبات حق مهریه است.
• اصل شناسنامه زوجه: برای احراز هویت.
• اصل کارت ملی زوجه: برای احراز هویت.
• وکالت نامه: در صورتی که امور توسط وکیل انجام شود، اصل وکالت نامه وکیل ضروری است.

تهیه این مدارک پیش از مراجعه به مراجع قضایی یا ثبتی، روند کار را تسریع خواهد کرد.

مقایسه اجمالی هزینه های مطالبه مهریه

هزینه های مطالبه مهریه بسته به روش انتخابی (دادگاه یا اجرای ثبت) و شرایط پرونده می تواند متفاوت باشد:

نوع هزینه	روش دادگاه خانواده	روش اداره اجرای ثبت
هزینه دادرسی/اجرا	3.5 درصد مبلغ مهریه (تا سقف مقرر)	5 درصد حق الاجرا (پس از وصول، از زوج گرفته می شود)
حق الوکاله وکیل	بر اساس تعرفه کانون وکلا یا توافق با وکیل	بر اساس تعرفه کانون وکلا یا توافق با وکیل
هزینه کارشناسی (اموال)	در صورت لزوم (از محل اموال توقیفی)	در صورت لزوم (از محل اموال توقیفی)
هزینه های جانبی (دفاتر، تمبر و …)	مبلغ مشخصی ندارد و متغیر است	مبلغ مشخصی ندارد و متغیر است

توجه به این نکته ضروری است که در روش دادگاه، هزینه دادرسی در ابتدا باید توسط زوجه پرداخت شود، اما در روش اجرای ثبت، حق الاجرا پس از وصول مهریه از محل اموال توقیفی یا از خود زوج اخذ می گردد. مشاوره با وکیل در خصوص جزئیات هزینه ها می تواند به شفافیت بیشتر کمک کند.

در خصوص برخی سوالات رایج:

• آیا می توان مهریه را بدون طلاق مطالبه کرد؟ بله، زن مالک مهریه خود است و هر زمان که بخواهد، حتی در طول زندگی مشترک و بدون قصد طلاق، می تواند آن را از همسر خود مطالبه کند.
• چه مدت طول می کشد تا مهریه وصول شود؟ این زمان بسته به مسیر انتخابی (دادگاه یا ثبت)، پیچیدگی پرونده، وجود یا عدم وجود اموال قابل توقیف و همکاری طرفین، متغیر است. روش ثبتی در صورت وجود اموال رسمی معمولاً سریع تر است.
• آیا امکان مطالبه همزمان مهریه از طریق دادگاه و ثبت وجود دارد؟ خیر، نمی توان تمام مهریه را به صورت همزمان از دو مرجع مطالبه کرد. اما می توان بخشی از مهریه را از طریق دادگاه و بخش دیگر را از طریق اجرای ثبت به جریان انداخت، البته باید در هر دو درخواست به این موضوع اشاره شود.
• در صورت فوت زوج، مهریه چگونه مطالبه می شود؟ در صورت فوت زوج، مهریه از محل ترکه (ارثیه) او قابل مطالبه است. زوجه باید ابتدا گواهی انحصار وراثت دریافت کرده و سپس به مراجع ذی صلاح برای مطالبه مهریه از ورثه و ترکه اقدام کند.
• تفاوت ثبت من و ثنا در زمینه مهریه چیست؟ سامانه ثبت من عمدتاً برای خدمات مربوط به سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، از جمله استعلامات ثبتی و برخی امور مربوط به دفاتر اسناد رسمی است و به طور مستقیم برای ثبت درخواست اولیه مهریه کاربرد ندارد. در حالی که سامانه ثنا مربوط به قوه قضاییه است و برای ابلاغیه ها و پیگیری پرونده های قضایی (از جمله مهریه) استفاده می شود.

نتیجه گیری

مطالبه مهریه، از حقوق اساسی و شرعی زن در جامعه ما محسوب می شود و آگاهی از مسیرهای قانونی آن برای احقاق این حق، بسیار حیاتی است. در حالی که سامانه ثنا نقشی کلیدی و تسهیل کننده در فرآیند پیگیری پرونده ها و دریافت ابلاغیه های قضایی ایفا می کند، مهم است که توجه داشته باشیم ثبت اولیه و کامل درخواست مهریه مستقیماً از طریق این سامانه امکان پذیر نیست. متقاضیان باید برای آغاز فرآیند مطالبه مهریه، به صورت حضوری به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی (برای طرح دعوا در دادگاه خانواده) یا به دفاتر اسناد رسمی (برای درخواست اجراییه از طریق اداره ثبت) مراجعه نمایند.

با لغو بخشنامه الزام مراجعه اولیه به اداره ثبت در سال ۱۴۰۳، زوجه این حق را دارد که بر اساس شرایط و مقتضیات پرونده خود، آزادانه یکی از دو مسیر دادگاه یا اجرای ثبت را برگزیند. این انعطاف پذیری، ضمن افزایش سرعت و کارآمدی، به انتخاب آگاهانه تر و متناسب با وضعیت موجود کمک می کند. در تمامی مراحل این فرآیند، از تنظیم دادخواست تا اجرای حکم، مشاوره و بهره گیری از تخصص وکلای مجرب و متخصص در امور خانواده، می تواند به طور چشمگیری به تسریع و موفقیت در احقاق حقوق یاری رساند. اطلاع از تمامی جوانب قانونی و استفاده صحیح از امکانات سامانه های الکترونیکی، راه را برای وصول مهریه هموارتر می سازد.