مهریه زن بعد از فوت زن: راهنمای جامع حقوقی برای وراث و شوهر

پس از فوت زن، مهریه او از بین نمی رود و همچنان به عنوان یک حق مالی قانونی باقی می ماند که به وراث او منتقل می شود. این حق، فارغ از نوع عقد (دائم یا موقت)، قابل مطالبه از شوهر یا از ترکه او خواهد بود. این مقاله به بررسی جامع ابعاد حقوقی مهریه زن پس از فوت، شامل نحوه مطالبه، محاسبه و تقسیم آن میان وراث می پردازد.

مفهوم حقوقی مهریه و جایگاه آن پس از فوت زن

مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی است که در عقد نکاح برای زن تعیین می شود. این حق مالی، نه تنها در زمان حیات زن، بلکه پس از فوت او نیز دارای اعتبار و جایگاه حقوقی مشخصی است که در قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است.

مهریه چیست و ماهیت دین بودن آن

مهریه، به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، به محض وقوع عقد نکاح، به ملکیت زن در می آید و زن مالک مطلق آن می شود. این بدان معناست که مرد متعهد به پرداخت این مال به همسرش است و مهریه ماهیت «دین» دارد. دین بودن مهریه، اصلی بنیادین است که تمامی احکام مربوط به آن، از جمله وضعیت مهریه پس از فوت زن، بر پایه آن استوار است. زن می تواند هر زمان که بخواهد، تمام یا قسمتی از مهریه خود را مطالبه کند و مرد مکلف به پرداخت آن است، مگر اینکه زن از حق خود صرف نظر کند.

آیا فوت زن مهریه را ساقط می کند؟

یکی از تصورات رایج و نادرست در جامعه این است که با فوت زن، مهریه او ساقط شده و دیگر قابل مطالبه نیست. این تصور کاملاً برخلاف اصول حقوقی و نص صریح قانون است. پاسخ قاطع به این سوال «خیر» است. از آنجا که مهریه یک دین بر ذمه مرد است، فوت زن به هیچ عنوان موجب سقوط این دین نمی شود. بلکه، این دین به عنوان جزئی از ترکه زن متوفی، به ورثه قانونی او منتقل می گردد و ورثه حق دارند آن را از شوهر یا از اموال باقی مانده از او (در صورت فوت شوهر) مطالبه کنند. این اصل تضمین کننده حقوق مالی زن و وراث اوست.

مهریه در عقد دائم و عقد موقت پس از فوت زن

وضعیت مهریه پس از فوت زن، چه در عقد دائم و چه در عقد موقت، از نظر ماهیت «دین بودن» تفاوت اساسی ندارد. در هر دو نوع عقد، مهریه به عنوان یک حق مالی بر ذمه مرد باقی می ماند و پس از فوت زن، به ورثه او منتقل و قابل مطالبه است. تفاوت اصلی بین عقد دائم و موقت در بحث ارث بری خود زوجین از یکدیگر است. ماده ۹۴۰ قانون مدنی مقرر می دارد که «زوجین که زوجیت آن ها دائمی باشد و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند.» این ماده صریحاً توارث را منوط به دائمی بودن عقد می کند؛ بنابراین، در عقد موقت، زن و شوهر از یکدیگر ارث نمی برند.

با وجود عدم توارث زوجین در عقد موقت، مهریه به عنوان یک دین بر ذمه مرد، همچنان باقی است و ورثه زن متوفی در عقد موقت نیز حق مطالبه آن را دارند. مهریه جزء دیون ممتازه محسوب می شود و باید از اموال مرد پرداخت شود، حتی اگر زوجین از یکدیگر ارث نبرند.

این تمایز مهم به این معناست که حتی اگر شوهر در عقد موقت از همسر فوت شده خود ارث نبرد، باز هم مکلف به پرداخت مهریه او به ورثه زن است، چرا که این مهریه یک دین مستقل از رابطه ارثی است.

مهریه به عنوان دین ممتاز

مفهوم «دین ممتاز» در حقوق ایران از اهمیت بالایی برخوردار است. ماده ۲۲۳ قانون امور حسبی، دیون ممتاز را در اولویت پرداخت قرار داده است. مهریه به عنوان یک دین ممتاز، بر سایر دیون عادی مرد اولویت دارد. این بدین معناست که اگر مرد بدهی های دیگری نیز داشته باشد، مهریه همسر متوفی او باید پیش از سایر بدهی ها از اموال او پرداخت شود. این اولویت بندی، تضمینی برای وصول مهریه توسط وراث زن است و از تضییع حقوق آن ها جلوگیری می کند.

مهریه به عنوان یک دین ممتاز، حتی در صورت وجود چندین بدهی برای مرد، بر سایر دیون او ارجحیت دارد و وراث زن می توانند در هر زمان پس از فوت، آن را مطالبه نمایند و مرد مکلف به پرداخت فوری آن به وراث است.

تأثیر انجام یا عدم انجام نزدیکی (دخول) بر مهریه زن فوت شده

یکی از نکات مهم در تعیین میزان مهریه زن فوت شده، انجام یا عدم انجام نزدیکی (دخول) میان زوجین است. قانون مدنی در این زمینه تمایز قائل شده است:

• اگر زن قبل از نزدیکی فوت کند: طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی، در صورتی که طلاق قبل از نزدیکی واقع شود، زن مستحق نصف مهریه است. همین حکم در مورد فوت زن قبل از نزدیکی نیز جاری است؛ یعنی ورثه زن مستحق نصف مهریه تعیین شده خواهند بود.
• اگر زن بعد از نزدیکی فوت کند: در این حالت، زن مستحق تمام مهریه است و ورثه او نیز می توانند تمام مهریه را مطالبه کنند.

این مسئله نشان می دهد که حتی پس از فوت، شرایط خاص عقد و وقوع دخول، بر میزان مهریه قابل مطالبه توسط وراث تأثیرگذار خواهد بود.

مهریه زن فوت شده به چه کسانی می رسد؟ (تعیین ورثه و سهم الارث)

پس از آنکه مشخص شد مهریه زن با فوت او ساقط نمی شود، سوالی که مطرح می شود این است که این مهریه به چه کسانی می رسد؟ پاسخ این سوال در گرو تعیین ورثه قانونی زن متوفی و سهم الارث هر یک از آن ها طبق قانون مدنی است.

اصول کلی ارث و طبقات و درجات آن

بر اساس ماده ۸۶۲ قانون مدنی، ورثه به سه طبقه تقسیم می شوند و هر طبقه، با وجود افراد طبقه قبلی، مانع از ارث بردن افراد طبقات بعدی می شود:

1. طبقه اول: پدر، مادر، اولاد و اولاد اولاد (نوه ها).
2. طبقه دوم: اجداد (پدربزرگ و مادربزرگ)، برادر و خواهر و اولاد آن ها (خواهرزاده و برادرزاده).
3. طبقه سوم: اعمام (عموها و عمه ها)، اخوال (دایی ها و خاله ها) و اولاد آن ها.

همسر (زن یا شوهر) در کنار تمام طبقات ارث می برد و هیچ طبقه ای مانع ارث بردن او نمی شود.

سهم الارث شوهر از مهریه زن فوت شده

شوهر نیز به عنوان یکی از ورثه زن، از مهریه او ارث می برد. اما نحوه اعمال این سهم زمانی که شوهر هم بدهکار مهریه است و هم از ترکه همسرش ارث می برد، پیچیدگی های خاص خود را دارد. در این شرایط، «تضاد بدهکار و طلبکار» مطرح می شود:

• در صورت وجود فرزند برای زن: سهم شوهر از مهریه (که جزئی از ترکه زن است) یک چهارم خواهد بود.
• در صورت عدم وجود فرزند برای زن: سهم شوهر از مهریه یک دوم خواهد باشد.

نکته حیاتی این است که سهم شوهر از مهریه، از میزان بدهی او بابت مهریه کسر می شود، نه اینکه مجدداً به او پرداخت شود. به عبارت دیگر، سهم ارثی او از مهریه، بدهی اش را کاهش می دهد. تنها در صورتی که شوهر پیش از فوت زن، مهریه را به طور کامل پرداخت کرده باشد، از مهریه پرداخت شده که اکنون جزو اموال زن محسوب می شود، مانند سایر اموال همسرش ارث می برد.

برای مثال، اگر شوهر ۱۰۰ سکه مهریه بدهکار باشد و سهم الارث او از مهریه ۲۵ سکه باشد، او باید ۷۵ سکه باقی مانده را به سایر وراث پرداخت کند و ۲۵ سکه را از بدهی اش کسر می کند.

سهم الارث فرزندان از مهریه مادر فوت شده

فرزندان، در طبقه اول ارث قرار دارند و پس از فوت مادر، از مهریه او ارث می برند. نحوه تقسیم مهریه بین فرزندان به شرح زیر است:

• فرزندان پسر، دو برابر فرزندان دختر ارث می برند.
• اگر تمامی فرزندان پسر یا تمامی فرزندان دختر باشند، مهریه به طور مساوی بین آن ها تقسیم می شود.
• اگر پدر نیز فوت کرده باشد، فرزندان می توانند مهریه مادر فوت شده خود را از ترکه پدر مطالبه کنند.
• در صورتی که فرزندان زن، قبل از مادر فوت کرده باشند، نوه ها به قائم مقامی پدر یا مادر خود (فرزندان متوفی) از مهریه مادربزرگ یا پدربزرگ خود ارث می برند.

سهم الارث پدر و مادر از مهریه دختر فوت شده

پدر و مادر زن متوفی نیز، در صورتی که در قید حیات باشند، از طبقه اول ورثه محسوب شده و از مهریه دختر خود ارث می برند. سهم الارث هر یک از والدین بسته به وجود یا عدم وجود فرزند برای زن متوفی و وجود همسر به شرح زیر است:

• زن فوت شده با شوهر و فرزندان و پدر و مادر: شوهر یک چهارم، پدر و مادر هر کدام یک ششم، و مابقی به فرزندان می رسد (با رعایت قاعده پسر دو برابر دختر).
• زن فوت شده با شوهر و پدر و مادر، بدون فرزند: شوهر یک دوم، مادر یک سوم، و مابقی (یک ششم) به پدر می رسد. (در این حالت پدر و مادر هر دو ارث می برند ولی سهم مادر به دلیل وجود همسر و عدم وجود فرزند یک سوم است).

ارائه مثال های کاربردی می تواند در درک بهتر این تقسیم بندی ها مؤثر باشد. در هر صورت، برای محاسبه دقیق سهم الارث مهریه زن فوت شده، باید حصر وراثت انجام شود و تمامی وراث و سهم الارث آن ها به صورت قانونی تعیین گردد.

وضعیت وراث (مثال)	سهم شوهر	سهم فرزندان	سهم پدر	سهم مادر
شوهر و فرزندان	۱/۴	مابقی (پسر ۲ برابر دختر)	—	—
شوهر، پدر و مادر (بدون فرزند)	۱/۲	—	۱/۶	۱/۳
شوهر، فرزندان، پدر و مادر	۱/۴	مابقی (پسر ۲ برابر دختر)	۱/۶	۱/۶

سایر ورثه

در صورتی که زن متوفی فاقد وراث طبقه اول (فرزندان، پدر، مادر) باشد، یا فرزندان او قبل از خودش فوت کرده باشند و نوه ای هم نباشد، وراث طبقه دوم و سپس طبقه سوم (همراه با سهم الارث شوهر در تمام حالات) می توانند از مهریه او ارث ببرند. تقسیم بندی مهریه در این طبقات نیز تابع قوانین و سهم الارث مشخص شده در قانون مدنی است که پیچیدگی های خاص خود را دارد و معمولاً نیازمند مشاوره با وکیل متخصص است.

نحوه محاسبه مهریه زن فوت شده (به نرخ روز یا همان مقدار اولیه؟)

یکی از مهم ترین سوالات و ابهامات در خصوص مهریه زن فوت شده، نحوه محاسبه آن است؛ آیا مهریه به نرخ روز پرداخت می شود یا همان مقدار اولیه تعیین شده در عقدنامه ملاک است؟ این موضوع بسته به نوع مهریه (وجه رایج یا غیر وجه رایج) متفاوت است.

مهریه وجه رایج (پول نقد)

در صورتی که مهریه به صورت وجه رایج (پول نقد) تعیین شده باشد، طبق تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی، مهریه باید متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد، محاسبه و پرداخت شود. این یعنی «به نرخ روز» محاسبه می گردد. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران هر ساله شاخص قیمت سالانه را منتشر می کند که مبنای این محاسبه قرار می گیرد.

رفع ابهام: در مورد زمان محاسبه نرخ روز در صورت فوت زن، اختلاف نظر حقوقی وجود دارد. برخی معتقدند زمان پرداخت مهریه ملاک است و برخی دیگر زمان فوت زن را مبنا می دانند. با استناد به نظریات معتبر حقوقی و رویه قضایی غالب، و مشابهت با حکم ماده ۳ آیین نامه اجرایی تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی در مورد فوت شوهر، مبنای محاسبه نرخ روز مهریه وجه رایج در صورت فوت زن، زمان فوت زن است. به این معنا که مبلغ مهریه بر اساس ارزش آن در تاریخ فوت زن به نرخ روز محاسبه شده و سپس به وراث پرداخت می گردد.

برای مثال، اگر در سال ۱۳۷۰ مهریه ۱۰۰ هزار تومان وجه نقد تعیین شده باشد و زن در سال ۱۴۰۰ فوت کند، این ۱۰۰ هزار تومان بر اساس شاخص تورم از سال ۱۳۷۰ تا سال ۱۴۰۰ محاسبه و معادل سازی می شود. مبلغ به دست آمده در سال ۱۴۰۰، همان مهریه به نرخ روز است که باید به وراث پرداخت شود.

مهریه غیروجه رایج (سکه، طلا، ملک، مال معین)

اگر مهریه به صورت غیروجه رایج، مانند سکه طلا، طلا، ملک یا مال معین دیگری تعیین شده باشد، نرخ تورم و تغییر شاخص قیمت سالانه بر آن تأثیری ندارد. در این موارد، ورثه حق مطالبه عین همان مال را دارند. به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه بهار آزادی باشد، ورثه مستحق دریافت ۱۰۰ سکه بهار آزادی هستند، فارغ از اینکه قیمت سکه در طول زمان چقدر تغییر کرده باشد. اگر عین مال قابل تسلیم نباشد (مثلاً ملک فروخته شده باشد)، ورثه می توانند ارزش روز آن مال را در زمان مطالبه درخواست کنند.

فرآیند و شرایط مطالبه مهریه زن فوت شده

مطالبه مهریه زن فوت شده، مانند سایر دعاوی حقوقی، نیازمند طی کردن فرآیند قانونی مشخص و ارائه مدارک لازم است. وراث باید با آگاهی از این فرآیند، اقدام به طرح دعوا نمایند.

چه کسی می تواند مطالبه کند؟

مطالبه مهریه زن متوفی می تواند توسط تمامی وراث او به صورت مشترک یا توسط نماینده قانونی آن ها (مانند وکیل) انجام شود. هر یک از وراث به نسبت سهم الارث خود حق مطالبه مهریه را دارند و در صورت مطالبه از طرف یک وارث، سهم سایر وراث نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

مدارک لازم برای مطالبه مهریه

برای طرح دعوای مطالبه مهریه زن فوت شده، ارائه مدارک زیر ضروری است:

• اصل عقدنامه یا رونوشت رسمی آن: این سند، حاوی اطلاعات مربوط به ازدواج و مقدار مهریه تعیین شده است.
• گواهی فوت زن: مدرکی رسمی که تاریخ و علت فوت زن را تأیید می کند.
• گواهی حصر وراثت: این گواهی که توسط شورای حل اختلاف صادر می شود، اسامی تمامی وراث قانونی زن متوفی و سهم الارث هر یک از آن ها را به دقت مشخص می کند. این مدرک برای اثبات جایگاه وراث برای مطالبه مهریه حیاتی است.
• شناسنامه و کارت ملی وراث: برای احراز هویت وراث.
• در صورت نیاز، گواهی عدم انجام نزدیکی: اگر زن قبل از نزدیکی فوت کرده و ورثه خواهان مطالبه نصف مهریه باشند، اثبات عدم نزدیکی ضروری است.

مرجع صالح برای طرح دعوا

دعوای مطالبه مهریه زن فوت شده، در صلاحیت دادگاه خانواده است. وراث می توانند این دعوا را در دادگاه خانواده محل اقامت خوانده (شوهر) یا در محل انعقاد عقد ازدواج مطرح کنند.

مراحل کلی طرح دعوا

فرآیند کلی طرح دعوا به شرح زیر است:

1. تنظیم دادخواست مطالبه مهریه: این دادخواست توسط وراث یا وکیل آن ها تنظیم می شود و در آن باید جزئیات مربوط به مهریه، فوت زن، وراث و خواسته مطالبه مهریه به وضوح بیان شود.
2. ثبت دادخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: پس از تنظیم، دادخواست و مدارک پیوست باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه صالح ارسال شود.
3. تشکیل پرونده و رسیدگی در دادگاه: دادگاه پس از دریافت دادخواست، اقدام به تشکیل پرونده و تعیین وقت رسیدگی می کند. در جلسه دادگاه، طرفین (وراث و شوهر) می توانند دلایل و مستندات خود را ارائه دهند.
4. اجرای حکم: پس از صدور رأی قطعی مبنی بر محکومیت شوهر به پرداخت مهریه، وراث می توانند از طریق واحد اجرای احکام دادگاه، نسبت به وصول مهریه اقدام کنند.

تقسیط مهریه زن متوفی (درخواست اعسار توسط شوهر)

ممکن است شوهر توانایی مالی پرداخت یکجای مهریه زن متوفی را نداشته باشد. در این صورت، او می تواند با ارائه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، از دادگاه تقاضای تقسیط مهریه را داشته باشد. شرایط درخواست اعسار و نحوه رسیدگی به آن به شرح زیر است:

• شرایط درخواست اعسار: شوهر باید ثابت کند که اموال کافی برای پرداخت یکجای مهریه را ندارد یا به اموال خود دسترسی ندارد. برای اثبات اعسار، معمولاً شهادت شهود، لیست اموال و درآمد و استعلام از نهادهای مربوطه لازم است.
• نحوه رسیدگی به درخواست اعسار: دادگاه با بررسی مستندات و شهادت شهود، در مورد اعسار زوج تصمیم گیری می کند. در صورت احراز اعسار، دادگاه مهریه را به صورت اقساطی (مثلاً پیش پرداخت و اقساط ماهانه) تعیین می کند. در تعیین میزان اقساط، توانایی مالی زوج، شغل و درآمد او و تعداد فرزندان و افراد تحت تکفل وی مورد توجه قرار می گیرد.

حتی پس از فوت زن، حق ورثه برای دریافت مهریه ساقط نمی شود و این حق به عنوان یک دین بر ذمه شوهر باقی می ماند. درخواست اعسار صرفاً نحوه پرداخت را تغییر می دهد و اصل دین را از بین نمی برد.

آثار قتل زن توسط شوهر بر مهریه

یکی از سناریوهای تلخ و پیچیده، زمانی است که زن توسط شوهرش به قتل می رسد. در این حالت، چندین نکته حقوقی مهم مطرح می شود:

• سقوط مهریه: مهریه در این حالت ساقط نمی شود. مهریه حقی مالی است که به محض عقد ایجاد می شود و قتل، موجب از بین رفتن این حق نمی گردد.
• محرومیت قاتل از ارث: طبق ماده ۸۸۱ مکرر قانون مدنی، اگر وارث، مورث خود را عمداً به قتل برساند، از ارث محروم می شود. بنابراین، شوهر که قاتل همسر خود است، از ارث بردن مهریه زن متوفی (به عنوان بخشی از ترکه) محروم خواهد شد. سهم الارث مهریه که به شوهر می رسید، به سایر وراث زن متوفی (مانند فرزندان، پدر و مادر) منتقل می شود. این حکم، برای جلوگیری از بهره مندی قاتل از جرم خود وضع شده است.

سوالات متداول

آیا مهریه زن در عقد موقت بعد از فوت به ورثه می رسد؟

بله، مهریه زن در عقد موقت نیز پس از فوت او به ورثه قانونی اش می رسد. اگرچه در عقد موقت زوجین از یکدیگر ارث نمی برند، اما مهریه یک دین مستقل بر ذمه مرد است که با فوت زن ساقط نمی شود و به عنوان بخشی از ترکه متوفی به وراث منتقل می شود.

اگر زن قبل از نزدیکی فوت کند، تکلیف مهریه چیست؟

در صورتی که زن قبل از وقوع نزدیکی (دخول) فوت کند، ورثه او مستحق مطالبه نصف مهریه تعیین شده هستند، طبق قیاس با حکم طلاق قبل از نزدیکی که در ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی بیان شده است.

آیا شوهر از مهریه زن فوت شده ارث می برد؟

بله، شوهر به عنوان یکی از ورثه قانونی زن، از مهریه او ارث می برد. اما این سهم الارث از بدهی او بابت مهریه کسر می شود و به او پرداخت نمی گردد. اگر شوهر پیش از فوت زن مهریه را پرداخت کرده باشد، از مهریه پرداخت شده (که جزو اموال زن محسوب می شود) سهم می برد.

مهریه مادر فوت شده بعد از فوت پدر چگونه مطالبه می شود؟

اگر پدر نیز فوت کرده باشد و مهریه مادر هنوز وصول نشده باشد، فرزندان می توانند مهریه مادر فوت شده خود را از ترکه پدر مطالبه کنند. این مطالبه باید علیه ورثه پدر که از مهریه ارث نبرده اند (مانند همسر دوم پدر در صورتی که مادر اولی فوت کرده باشد) صورت گیرد.

مهریه زن فوت شده دارای فرزند و بدون فرزند چگونه تقسیم می شود؟

نحوه تقسیم مهریه زن فوت شده بین وراث بستگی به وجود یا عدم وجود فرزند دارد:

• زن فوت شده دارای فرزند: شوهر یک چهارم، پدر و مادر هر کدام یک ششم (در صورت حیات)، و مابقی بین فرزندان (پسر دو برابر دختر) تقسیم می شود.
• زن فوت شده بدون فرزند: شوهر یک دوم، مادر یک سوم، و مابقی (یک ششم) به پدر می رسد (در صورت حیات).

مدت زمان قانونی برای مطالبه مهریه زن فوت شده چقدر است؟

حق مطالبه مهریه، همانند سایر حقوق مالی، محدودیت زمانی خاصی ندارد. به این معنا که ورثه می توانند هر زمان پس از فوت زن، نسبت به مطالبه آن اقدام کنند. اما به دلیل پیچیدگی های مرتبط با اثبات، جمع آوری مدارک و تغییرات احتمالی در وضعیت مالی زوج، توصیه می شود در اسرع وقت اقدام شود.

آیا ورثه می توانند از مطالبه مهریه مادر/دختر خود صرف نظر کنند؟

بله، هر وارث می تواند به صورت مستقل و به نسبت سهم الارث خود، از مطالبه مهریه صرف نظر کرده (ببخشد) یا آن را به شخص دیگری صلح کند. این اقدام فقط بر سهم همان وارث مؤثر است و حق سایر وراث برای مطالبه سهم خود باقی می ماند.

هزینه دادرسی مطالبه مهریه زن فوت شده چقدر است؟

هزینه دادرسی مطالبه مهریه متناسب با میزان مهریه و درصدی از آن تعیین می شود که توسط قوه قضائیه به صورت سالانه ابلاغ می گردد. این هزینه شامل هزینه تمبر دادخواست، هزینه اوراق قضایی و سایر هزینه های مربوط به کارشناسی (در صورت لزوم) است. برای اطلاع دقیق از آخرین تعرفه ها، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا مشورت با وکیل توصیه می شود.

نتیجه گیری

مهریه زن بعد از فوت زن، نه تنها ساقط نمی شود، بلکه به عنوان یک حق مالی مهم و دین ممتاز، به ورثه قانونی او منتقل می گردد. این حق شامل مهریه در عقد دائم و موقت بوده و بسته به وقوع یا عدم وقوع نزدیکی، تمام یا نصف آن قابل مطالبه است. نحوه محاسبه مهریه وجه رایج به نرخ روز فوت زن و مهریه غیر وجه رایج به عین مال یا ارزش روز آن در زمان مطالبه، از جمله نکات کلیدی است که وراث و شوهر باید به آن توجه کنند. درک دقیق طبقات و سهم الارث وراث، از جمله شوهر، فرزندان، و پدر و مادر، برای تقسیم عادلانه مهریه ضروری است.

فرآیند مطالبه مهریه نیازمند تهیه مدارکی چون گواهی فوت، عقدنامه و حصر وراثت است و در دادگاه خانواده رسیدگی می شود. در صورت عدم توانایی شوهر، امکان تقسیط مهریه وجود دارد و حتی در صورت قتل زن توسط شوهر، مهریه ساقط نمی شود، اما قاتل از ارث آن محروم می گردد. با توجه به پیچیدگی های حقوقی این موضوع، مشورت با وکیل متخصص خانواده و ارث برای اطمینان از رعایت تمامی جوانب قانونی و حفظ حقوق ذی نفعان اکیداً توصیه می شود تا از تضییع حقوق جلوگیری به عمل آید.